Oʻzbekiston Respublikasining asosiy qonuni, oliy yuridik kuchga ega boʻlgan siyosiy huquqiy hujjat

Oʻzbekiston Respublikasining asosiy qonuni, oliy yuridik kuchga ega boʻlgan siyosiy huquqiy hujjat.

• O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi O‘n ikkinchi chaqiriq O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining o‘n birinchi sessiyasida 1992 yil 8 dekabrda qabul qilingan.

• Oʻzbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi muqaddima, 6 boʻlim, 26 bob, 128 moddadan iborat.

Mundarija

• Muqaddima
• Konstitutsiya qabul qilish sabablari
• Mamlakatimiz oldiga qoʻyilgan vazifalar 
• Birinchi bo’lim. Asosiy prinsiplar
• Davlat suvereniteti
• Xalq hokimiyatchiligi
• Konstitutsiya qonunning ustunligi
• Tashqi siyosat tamoyillar

• Ikkinchi bo’lim. Inson va fuqarolarning asosiy huquqlari, erkinliklari va burchlari
• Umumiy qoidalar
• Fuqarolik
• Shaxsiy huquq va erkinliklar
• Siyosiy huquqlar
• Iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar
• Fuqarolarning inson huquqlari va erkinliklari va majburiyatlarining kafolatlari

• Uchinchi bo’lim. Jamiyat Va Shaxs.

Bo’limda:

• iqtisodiy faoliyat
• tadbirkorlik va mehnat qilish erkinligi
• barcha mulk shakllarining teng huquqliligi kafolatlanishi

…bayon etilgan

• To’rtinchi bo’lim. Ma’muriy-Hududiy Va Davlat Tuzilishi
• Beshinchi bo’lim.

Davlat hokimiyatining tashkil etilishi

• Oltinchi bo’lim. Konstitutsiyaga o’zgartirish kiritish tartibi

O’zbekiston va Sovet Ittifoqi (SSSR) konstitutsiyalarning farqi

Ma'lumki, Sovet Ittifoqi davrida millatlar o’rtasidagi farqlarni o'chirish va yangi tarixiy "Sovet xalqi" jamiyatning shakllanishi tushunchasi hukmron edi.

Shu bilan bir qatorda, milliy urf-odatlar va milliy bayramlarni nishonlash taqiqlangan edi. Qomusimizda O’zbekiston  fuqarosi bo’lgan barcha millat va elatlarning tili, urf-odatlari, milliy an’analarini hurmat qilish kafolatlangan.

1978 yilning Konstitutsiyasi Muqaddimasida "O'zbek SSR xalqi» atamasi butun sovet xalqining ajralmas qismi sifatida ishlatiladi. Muqaddimada O'zbekiston SSR Sovet Ittifoqi davlatlar orasida teng Respublika deb bildirilgan. Lekin shunga qaramay, "Sovet davlat","Sovet jamiyati" va "Sovet odamlar" tamoyillari ustuvor qo’yilgan. O’zbekiston SSR davlati ichki va tashqi siyosat boshqaruvidan mahrum qilingan edi. Mustaqillikimizning sharofati bilan konstitutsiyamizda barcha huquqlarimiz qonunan belgilab berildi.

1978 yilning Konstitutsiyasi Muqaddimasida "O'zbek SSR xalqi» atamasi butun sovet xalqining ajralmas qismi sifatida ishlatiladi. Muqaddimada O'zbekiston SSR Sovet Ittifoqi davlatlar orasida teng Respublika deb bildirilgan. Lekin shunga qaramay, "Sovet davlat","Sovet jamiyati" va "Sovet odamlar" tamoyillari ustuvor qo’yilgan. O’zbekiston SSR davlati ichki va tashqi siyosat boshqaruvidan mahrum qilingan edi. Mustaqillikimizning sharofati bilan konstitutsiyamizda barcha huquqlarimiz qonunan belgilab berildi.

1978 yil Konstitutsiyasining muqaddimasida hattoki inson huquqlarini himoya qilish ko’zda tutilmaganligini takidlab o'tish lozim. Konstitutsiyaning asosiy matnda VI bob «fundamental huquqlari, erkinliklari va fuqarolarning majburiyatlari" ham bor bo'lsa-da, u huquq va erkinliklar to'la-to'kis xalqaro inson huquqlari standartlarini aks ettirmas edi. Bu qonun ichida kamsitmaslik, qonun va sud oldida tenglik, qiynoq va zo'ravonlikdan himoya qilish, axborotni qidirish va tarqatish, xususiy mulk huquqi, bolalar va qariyalarning huquqlarini himoya qilish kabi asosiy inson huquqlari ko’rsatilmagan edi.

O'zbekiston insonparvar davlatdir, jamiyatga, ijtimoiy adolat va qonuniylik tamoyillari asosida, davlatning iqtisodiy tizimini rivojlanishning evolyutsion yo'llari asosida, inson va jamiyat farovonligini ta'minlashga qaratilgan. Misol sifatida oilaga bag’ishlangan XIV bob keltirilishi mumkin. Konstitutsiyada koʻrsatilishicha, otaonalar oʻz farzandlarini voyaga yetgunlariga qadar boqish va tarbiyalashga majburdirlar, shuningdek, voyaga yetgan, mehnatga layoqatli farzandlar oʻz otaonalari haqida gʻamxoʻrlik qilishga majburdirlar. Bundan tashqari, davlat va jamiyat yetim bolalarni va ota-onalarining vasiyligidan mahrum bo’lgan bolalarni boqish, tarbiyalash va o’qitishni ta’minlaydi.