O’zbekiston respublikasin oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo uleg’bek nomidagi o’zbekiston milliy universiteti mikrobiologiya va biotexnologiya kafedrasi mikrobiologiya va virusologiya fani mavzu

Endotoksinlar

• Endotoksinlar - ekzotoksinlardan bir necha jihatdan farqlanadi. Endotoksinlar gram-manfiy bakteriyalar hujayra devorining tashqi qismidir. Bu tashqi membrana lipoproteinlar, fosfolipidlar va lipopolisakkaridlardan iborat. Endotoksinlar lipopolisaxaridlardir, ekzotoksinlar esa oqsillardir.

Endotoksinlarning ta’sir qilish mexnizmi

Patogenlikning mikrobial mexanizmlari

Antimikrob preparatlarning ta’sir qilish mexanizmlari

• 1. hujayra devori sintezini ingibirlash; 2. hujayra membranasi funktsiyasini buzish; 3. oqsil sintezini ingibirlash; 4. nuklein kislota sintezini ingibirlash; 5. antimetabolit sifatida harakat qilish.

Patogen mikroorganizmlarning antibiotiklarga sezgirligini aniqlash

• 1. Maqsadlarni o'zgartirish. Bu mexanizm odatda bakterial ribosomalarga ta'sir qiladi. Mutatsiya DNKni shunday o'zgartiradiki, ishlab chiqarilgan oqsil yoki maqsad o'zgartiriladi.
• 2. Membrananing o'tkazuvchanligini o'zgartirish. Bu mexanizm yangi genetik ma'lumotlar membranadagi oqsillarning tabiatini o'zgartirganda yuzaga keladi.
• 3. Fermentlarning ishlab chiqarilishi. Qarshilikning bu keng tarqalgan sababi mikroblarga qarshi vositalarni yo'q qilishi yoki faolsizlantirishi mumkin. Ushbu turdagi fermentlardan biri b-laktamazadir.
• 4. Fermentning o'zgarishi. Bu mexanizm ilgari ingibirlangan reaktsiyaning paydo bo'lishiga imkon beradi. Bunga ba'zi sulfanilamidlarga chidamli bakteriyalar orasida topilgan mexanizm misol bo'ladi.
• 5. Metabolizm yo'lining o'zgarishi. Bu mexanizm boshqa sulfanilamidga chidamli bakteriyalarda yuzaga keladigan mikroblarga qarshi vosita tomonidan inhibe qilingan reaktsiyani chetlab o'tadi.

Patogen mikroorganizmlarning antibiotiklarga sezgirligini aniqlash

TAVSIYA ETILADIGAN ADABIYOTLAR

• 1. Иноғомова М., Ваҳабов А.Ҳ. Микробиология ва вирусология асослари. Тошкент “Университет” 2010.
• 2. Gerard J. Tortora, Berdell R. Funke, Christine L. Case. Microbiology an introduction. “Pearson” 2016.
• 3. JEFFREY C. POMMERVILLE. Fundamentals of microbiology. Bartlett Learning 2018.
• 4. James G. Cappuccino. Microbiology A laboratory Manual. “Pearson” 2018

E’TIBORINGIZ UCHUN
RAHMAT!