Nazorat uchun savollar:
1. Nodavlat notijorat tashkiloti nima?
2. “Nodavlat notijorat tashkilotlari to‘g‘risida”gi qonun qachon qabul qilingan?
3.Nodavlat notijorat tashkilotining madaiy faoliyati nimalarda namoyon bo‘ladi?
4. Nodavlat notijorat tashkilotlarida olib boriladigan madaniy tadbirlar asosan yimaga yo‘naltiriladi?
5. Siyosiy partiyalar targ‘ibot tadbirlari asosan qaysi tartibda o‘tkaziladi?
3. MADANIYAT SOHALARI FAOLIYATIDA XORIJIY TAJRIBA, INNOVATSION TEXNOLOGIYALAR VA KADRLAR TAYYORLASH TIZIMI
3.1.Xorijiy mamlakatlarda madaniy faoliyat
Madaniyat u yoki bu millat, ijtimoiy guruhnigina insoniyatning ijtimoiy olamini qamrab oladi. Ushbu jarayon o‘z-o‘zidan madaniyat sohasida faoliyat yurituvchi xalqaro tashkilotlar faoliyatini taqazo etadi. Ana shunday xalqaro tashkilotlardan biri YUNESKO, BMTning Ta'lim, fan va madaniyat sohasidagi tashkilotiga, 1945-yilning 16- noyabr kunida asos solingan. YUNESKO dunyoda tinchlikni o‘rnatish, qashshoqlikni yo‘q qilish, barqaror rivojlanishni ta'minlash, ta'lim orqali madaniyatlararo muloqot tuzish, fan sohalarini rivojlantirish, xalqaro madaniy va ma'lumot almashinuviga yordamlashish kabi sohalarda faoliyat yuritadi.
YUNESKOning O‘zbekistondagi faoliyati uning Toshkent shahridagi vakolatxonasi, Bosh idorasi, Bangkok, Jakarta va Olmotadagi mintaqaviy vakolatxonalari hamda O‘zbekistondagi milliy YUNESKO Komissiyasi tomonidan rejalashtiriladi va boshqariladi.
YUNESKO ta'lim, ijtimoiy va gumanitar fanlar, madaniyat, axborot va ma'lumot texnologiyalari sohalarida o‘z faoliyatini yuritadi.
YUNESKOning O‘zbekistondagi vakolatxonasi mamlakat hukumatini ta'lim sohasining sifatini oshirish, mazkur sohada tegishli andozalar, standartlarni joriy etish, turli innovatsion loyihalarni amalga oshirish, mutasaddi tashkilotlarning salohiyatini oshirish borasida qo‘llab-quvvatlaydi.
YUNESKOning O‘zbekistondagi vakolatxonasi fan bo‘yicha alohida dasturi doirasida yer va suv resurslaridan tejamkorona, oqilona foydalanish imkonini beruvchi texnologiyalar, bilim va ko‘nikmalarni hayotga tadbiq etishga intiladi, shuningdek, biologik xilma-xillikni asrash va yangilanuvchi muqobil energiya manbalarini joriy etish, turli sohalarda, xususan yerlarning tanazzulga uchrashi va iqlim o‘zgarishi bilan bog‘liq masalalar yuzasidan tadqiqotlarni amalga oshirishda O‘zbekistonga o‘z yordamini berib kelmoqda.
YUNESKOning madaniyat sohasidagi maqsadlari mamlakatning boyligi bo‘lmish madaniy-tarixiy merosini keyingi avlodlar uchun asrab qolish, qolaversa mazkur boyliklar mamlakatning barqaror taraqqiy etishi, aholi daromadining doimiy ravishda oshishi, ayniqsa xotin-qizlar va yoshlar uchun cheksiz imkoniyatlarni ochib berishi mumkinligini ko‘rsatib berishdan iboratdir. Shu maqsadda YUNESKOning Toshkent shahridagi vakolatxonasi Jahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan obidalarni muhofaza etishda, mamlakatning moddiy va nomoddiy boyliklarini asrash, avloddan avlodga o‘tish hamda madaniy turizmni rivojlantirishga qaratilgan bir qator tashabbus va loyihalarini amalga oshirib kelmoqda.
O‘zining milliy hamkorlari bilan birgalikda YUNESKO barcha insonlar ma'lumotni izlash, undan foydalanish imkoniyatiga ega bo‘lishini ta'minlashga, rivojlanish, demokratiya hamda jamoatchilik orasidagi muloqotni o‘rnatishga qaratilgan tashabbuslarini amalga oshiradi.
Madaniyat sohasida Evropada faoliyat yurituvchi xalqaro tashkilotlardan yana biri bu Evropa Ittifoqining Milliy Madaniyat Institutlari (EUNIC) - bu Evropa chegaralaridan tashqarida madaniy va shu bilan bog'liq faoliyat bilan shug'ullanadigan Evropa milliy madaniyat institutlari va milliy organlar tarmog'i. EUNIC barcha Evropa Ittifoqiga a'zo 27 davlatdan tashkilotlarni birlashtiradi va o'zining global klaster tarmog'i orqali qiymat qo'shadi. O'z a'zolarining resurslari va tajribasini birlashtirgan holda va umumiy manfaatlarga oid qo'shma ishlarni olib borgan holda, EUNIC Evropa Ittifoqi va uning manfaatdor tomonlarining Evropa Ittifoqi ichida va tashqarisida madaniyat sohasidagi siyosatini belgilash va amalga oshirishda tan olingan sherikdir.
EUNICning asosiy maqsadi - ishtirokchi tashkilotlar o'rtasida samarali sheriklik va tarmoqlarni yaratish, Evropa jamiyatlari o'rtasida madaniy xilma-xillik va o'zaro tushunishni yaxshilash va ommalashtirish, shuningdek, Evropadan tashqaridagi davlatlar bilan xalqaro muloqot va hamkorlikni mustahkamlash.
2006-yilda, tashkil etilganidan beri EUNIC o'zining 36 a'zosi va 103 klasterlari orqali butun dunyo bo'ylab transmilliy hamkorlik loyihalarini amalga oshiradigan kuchli tarmoqqa aylandi. A'zolari milliy madaniy muassasalar yoki tashkilotlardan iborat. Klasterlar EUNIC a'zolarining kamida 3 ta mahalliy idoralari birgalikda ishlaydigan hamkorlik platformalari. Klasterlar mamlakat miqyosida yoki shahar miqyosida ishlashlari mumkin. EUNIC klasteri nafaqat mamlakatda yoki mintaqada mavjud bo'lgan a'zolarni, balki EUNICning hammasini anglatadi.
2017-yil 16-may kuni Daniya prezidentligi davrida EUNIC va Evropa Ittifoqi hamkorlikning umumiy printsiplari, qadriyatlari va maqsadlari, shuningdek uni amalga oshirishning amaliy tartiblarini belgilaydigan ma'muriy bitimni imzoladilar. Prezidentlarni Bryusseldagi EUNIC Global ofis jamoasi qo'llab-quvvatlaydi. EUNICning Bryusseldagi Global idorasi, shuningdek, butun dunyo bo'ylab EUNIC a'zolari va klasterlarining ishini qo'llab-quvvatlaydi.
Amerika Qo'shma Shtatlarining Evropa ildizlari Britaniya hukmronligi davrida mustamlakachilar Amerikasining inglizlar tomonidan joylashtirilishidan kelib chiqqan. Britaniya orollaridagi boshqa xalqlardan farqli o'laroq, inglizlarning turlari 17-asrda etnik guruh edi (1700 yilda mustamlakalar aholisi 250,000 edi) va 3 aholisining 47,9 foizini tashkil etdi. 9 million. Ular 1790 yildagi birinchi aholini ro'yxatga olishda oqlarning 60 foizini tashkil etdi (%: 3,5 Uels, 8,5 Ulster skotlari, 4.3 Scots, 4.7 Janubiy Irlandiya, 7.2 Germaniya, 2.7 Gollandiya, 1.7 Frantsuz va 2 Shved), Amerika inqilobi, Kolin Bonvik, 1991, p. 254. Ingliz etnik guruhi Amerika xarakteriga aylangan asosiy madaniy va ijtimoiy tafakkur va munosabatlarni yaratdi. Har bir koloniyada jami aholi sonidan ular Pensilvaniya shtatidagi 30% dan Massachusets shtatida 85% gacha, Amerika bo'lish, Jon Butler, 2000 yil, 9–11 betlar. 17-dan 1775-yilgacha nemislar (100,000 va undan ko'p), skotch-irlandlar (250,000) kabi ingliz bo'lmagan immigrantlarning yirik aholisi ingliz madaniy substratini boyitdi va o'zgartirdi, "Kolonial va inqilobiy Amerika ensiklopediyasi" Ed. Jon Makk Faragher, 1990 yil, 200–202 betlar. Protestantizmning ba'zi bir versiyalari diniy nuqtai nazardan edi (aholining 1,6 foizi ingliz, nemis va irland katoliklari edi). Jefferoniya demokratiyasi Amerikaning asosli madaniy innovatsiyasi edi, u hanuzgacha mamlakatning o'ziga xosligining asosiy qismidir. Tomas Jeffersonning Virjiniya shtatidagi yozuvlari, ehtimol, bu Amerikalikning birinchi nufuzli mahalliy madaniy tanqididir va ba'zi nufuzli evropaliklarning Amerikaning tabiiy florasi, faunasi, shu jumladan insonlar buzilganligi haqidagi fikrlariga javoban yozilgan.
Tarixiy immigratsiya, ayniqsa, Germaniyaning, Shimoliy-sharqdagi Irlandiya va Italiyaning, Yaponiyaning Gavayidagi immigratsiya asosiy madaniy ta'sirlarni keltirib chiqardi. Lotin Amerikasi madaniyati ayniqsa sobiq Ispaniya hududlarida keng tarqalgan, ammo Osiyo Amerika madaniyati (ayniqsa G'arbiy sohilda) singari immigratsiya orqali ham tanilgan.
Tub madaniyati katta buzilmaydigan yoki boshqa joyga ko'chirilgan aholi punktlari, shu jumladan hind rezervlari tomonidan qonuniy boshqariladigan an'anaviy hukumat va mulkni boshqarish tashkiloti (katta rezervatsiyalar asosan G'arbda, ayniqsa Arizona va Janubiy Dakotada) kuchli bo'lib qolmoqda. Evropaliklar bilan aloqadan keyin mahalliy madaniyatning taqdiri juda xilma-xil. Masalan, AQShning Karib dengizi hududidagi Taino madaniyati deyarli yo'q bo'lib ketgan va ko'pgina tub amerikalik tillar singari, Taio tili endi umuman gaplashmayapti. Bundan farqli ravishda, mahalliy Gavayi aholisining Gavayi tili va madaniyati Gavayida omon qoldi va materik AQShdan (1898-yil qo'shib olinishidan oldin) va ma'lum darajada yapon immigrantlari bilan aralashdi. Ba'zan u serfing va Gavayi ko'ylaklari kabi mashhur eksport bilan Amerikaning asosiy madaniyatiga ta'sir qiladi. Hozirda AQSh hududida mavjud bo'lgan ko'plab tillar yo'q bo'lib ketdi, ingliz tilining iqtisodiy va asosiy madaniy hukmronligi ko'p joylarda omon qolganlarga tahdid solmoqda. Samoa, Gavayi, Navajo, Cheroki, Siou va Inuit tillarining keng tarqalgan ona tillari. (To'liq ro'yxatga olish uchun Amerikaning mahalliy tillari, shuningdek, Chamorro va Karolinyanni ko'ring.) [4] (yaxshiroq manbaga ehtiyoj bor) Etno samoanslar Amerika Samoasida ko'pchilikni tashkil qiladi; Chamorro hali ham Guamning eng katta etnik guruhidir (ozchilik bo'lsa ham) va Refaluvasch bilan birga Shimoliy Marian orollaridagi kichik ozchiliklardir.
Amerika madaniyati tarkibiga konservativ va liberal elementlar, ilmiy va diniy raqobat, siyosiy tuzilmalar, xavfni hisobga olish va erkin ifoda etish, materialistik va axloqiy unsurlar kiradi. Ma'lum bir izchil mafkuraviy printsiplarga (masalan, individuallik, egalitarizm va erkinlik va demokratiyaga ishonch) qaramay, Amerika madaniyati o'zining jug'rofiy ko'lami va demografik xilma-xilligi tufayli turli xil ifodalarga ega. AQSh madaniyatining moslashuvchanligi va uning yuqori ramziy tabiati ba'zi tadqiqotchilarni Amerika madaniyatini afsonaviy shaxs sifatida tasniflashga olib keladi.
Amerika Qo'shma Shtatlari an'anaviy ravishda erigan qozon deb hisoblanar edi, muhojirlar o'zlarining hissalarini qo'shib, lekin oxir oqibat Amerikaning asosiy madaniyatini o'zlashtirishgan. Biroq, 60-yillarning boshlaridan va hozirgi kungacha davom etib, mamlakat madaniy xilma-xillikka, plyuralizmga va uning o'rniga salat idishining qiyofasiga intilmoqda. Mamlakat tarixi davomida ma'lum subkulturalar (etnik kelib chiqishiga yoki boshqa umumiylikka, masalan geylar qishlog'i kabi) ma'lum mahallalarda hukmronlik qilgan, qisman kengroq madaniyat bilan birlashtirilgan. Amerika madaniyatining ko'pligi tufayli Qo'shma Shtatlarda ko'plab integral, ammo noyob ijtimoiy subkulturalar mavjud bo'lib, ularning ba'zilari biron bir geografiyaga bog'liq emas. Qo'shma Shtatlardagi kishining madaniy aloqalari, odatda, ijtimoiy sinfga, siyosiy yo'nalishga va ko'p jihatdan demografik xususiyatlarga, masalan, diniy kelib chiqishi, kasbi va etnik guruh a'zoligiga bog'liq bo'lishi mumkin.
San’at. XVIII-XIX asrning boshlarida amerikalik rassomlar, asosan, landshaft va portretlarni haqiqiy uslubda yoki Yevropaga texnikada javob berish uchun rasmlar bilan bo'yashgan: masalan, Jon Singleton Kopli Bostonda tug'ilgan, ammo u uchun u ko'p portretlarini yaratgan. Bu mashhur rassom Tomas Geynsboro va Rokoko va Neoklassikizm o'rtasidagi o'tish davri kabi mashhurdir. Keyingi o'n sakkizinchi asr AQSh Qo'shma Shtatlarning yoshligidagi bir davr edi va rassomlar shogirdlik orqali hunarmandchilikka o'qitishadi va keyinchalik professional, ideal homiy sifatida boylikka intilishadi: ko'p rassomlar. Buyuk sayyohlar o'zlarining sayohatlari haqidagi esdaliklarini sotib olishga intilishgan homiyliklaridan foyda olishdi. O'n uch koloniyada Rim ibodatxonalari yoki buyuk zodagonlar topilmadi. Keyinchalik, 19-asrning rivojlanishi Amerikaga Gudzon daryosi maktabi va Vinslou Gomer singari noyob lazzatga ega portret rassomlari singari Amerikadagi eng qadimiy tug'ma harakatlaridan birini olib keldi.
Qishloq Amerikasida parallel ravishda rivojlanib borayotgan sanoat sanoat inqilobiga reaktsiya sifatida boshlangan Amerika hunarmandchilik harakati edi. Millat boyib borgan sari uning homiylari yevropalik rassomlarning asarlarini sotib olishlari va Evropadan talabalarga, shuningdek, san'atkorlarning xohishlariga usul va texnikalarni o'rgatish istagidagi xorijiy iste'dodlarni jalb qilish imkoniyatiga ega edilar; Fotosurat jurnalistika uchun ham, vaqt o'tishi bilan ham juda mashhur vositaga aylandi. Amerika bilan birgalikda tabiiy go'zallikning ko'p joylari va Sharqda yangi kelganlar va yangi binolar bilan to'lib-toshgan o'sayotgan shaharlar. Chikago, Nyu-York, Boston, Filadelfiya va Vashington shtatlaridagi muzeylar sotib olish sohasida jadal rivojlana boshladilar va Impressionistlarning eng so'nggi qadimgi Misrdan bo'laklargacha bo'lgan asarlari singari turli xil asarlar uchun raqobatlashdilar va barchaning e'tiborini tortdi. Tasavvurlar va keyinchalik mo`da va arxitekturaga ta'sir ko'rsatdi. Yevropadagi zamonaviy san'at sohasidagi o'zgarishlar Amerikaga Nyu-Yorkdagi 1913-yildagi Armory Show kabi ko'rgazmalardan kelib tushdi. Ikkinchi Jahon urushidan keyin Nyu-York san'at olamining markazi sifatida paydo bo'ldi. Bugungi kunda AQShda rassomlik uslublarning keng doirasini qamrab oladi. Amerika rasmlariga Jekson Pollok, Jon Singer Sarjent, Jorjiya O'Kifi va Norman Rokvellning ko'plab boshqa asarlari kiritilgan.
Teatr. Amerika Qo'shma Shtatlari teatri G'arb an'analariga asoslanadi va XX asr boshlarida Evgeniy O'Nil paydo bo'lgunga qadar noyob dramatik o'ziga xos xususiyatga ega emas edi, hozirgi paytda ko'pchilik uni Amerika dramaturgiyasining otasi deb hisoblaydi. O'Nil - dramaturgiya bo'yicha Pulitser mukofotining to'rt karra g'olibi va adabiyot bo'yicha Nobel mukofotiga sazovor bo'lgan yagona amerikalik dramaturg. O'Nildan keyin Amerika dramaturgiyasi yoshga yetdi va Artur Miller, Tennessi Uilyams, Lillian Xellman, Uilyam Inj va Klifford Odets kabi yigirmanchi asrning birinchi yarmida gullab-yashnadi. Ushbu serhosil davrdan so'ng, Amerika teatri 1960-yillarda Edvard Albining absurdistik shakllari bilan badiiy jihatdan yangi zamin ochdi. Elvis Presli 20-asrning eng muhim madaniy piktogrammalaridan biri bo'lgan amerikalik qo'shiqchi edi. Madonna dunyodagi eng ko'p sotiladigan ayol musiqiy rassom sifatida XX va 21-asrlar uchun Amerikadagi eng muhim piktogrammalardan biridir. Lui Armstrong jaz bastakori, vokalist va trumpeter edi.
Tomas Edison va uning erta fonografi. Edison ko'plab qurilmalarni, shu jumladan chiroqni ixtiro qilgani uchun olingan.
Ijtimoiy sharh shuningdek, Amerika teatrining diqqat markazida bo'lib, ko'pincha asosiy mavzularda muhokama qilinmagan masalalarni ko'rib chiqadi. Lotareya Xansberi, Avgust Uilson, Devid Mamet va Toni Kushner singari yozuvchilar Amerika jamiyatidagi polematik spektakllari uchun Pulitser mukofotiga sazovor bo'lishdi. Amerika Qo'shma Shtatlari, shuningdek, Rojjers va Xammershteyn, Lerner va Loue, Koul Porter, Irving Berlin, Leonard Bernshteyn, Jorj va Ira Gershvin, Kander va Ebb va Stiven Sondaym kabi musiqiy iste'dodlarni ishlab chiqaradigan zamonaviy musiqiy teatrning uyi va eng yirik eksportchisi. Broadway dunyodagi eng katta teatr jamoalaridan biri bo'lib, Amerika tijorat teatrining markazidir.
Janubiy Koreyaning zamonaviy madaniyati Koreyaning qadimgi ko'chmanchi qabilalarida tarqalgan Koreyaning an'anaviy madaniyatidan rivojlangan. Ming yillik qadimgi koreys madaniyatini saqlab, qadimgi Xitoy madaniyatining ta'siri bilan Janubiy Koreya 1948-yilda Koreyaning bo'linishidan beri Shimoliy Koreya madaniyatidan uzoqlashib, o'ziga xos madaniy rivojlanish yo'lini ajratdi. Ayniqsa, Seul, koreys xalqi turmush tarziga ko'p o'zgarishlar kiritdi. Iqtisodiyotning o'zgarishi va turmush tarzining o'zgarishi yirik shaharlarda aholining to'planishiga olib keldi (va qishloq joylarining yo'qolishi), ko'p avlodli uy xo'jaliklari yadroviy oilalarga ajratildi. Bugungi kunda Koreyaning ko'plab madaniy elementlari, ayniqsa, mashhur madaniyat, dunyo bo'ylab tarqalib, dunyodagi eng taniqli madaniy kuchlarga aylandi.
Ko'plab koreys pop yulduzlari va guruhlari Sharqiy Osiyo va Janubi-Sharqiy Osiyoda tarqalmoqda. K-popda ko'pincha yosh ijrochilar qatnashadi. 1970-1980 yillarda ko'plab musiqachilar paydo bo'ldi, masalan Cho Yong Pil, o'sha davrning taniqli musiqachisi. U sintezator kabi ko'plab manbalardan foydalangan. Uning ta'siri orasida u rok musiqasini ommalashtirish bilan mashhur. Koreys pop musiqasini ommalashtirish ko'plab manbalar, jumladan, YouTube va boshqa video oqim manbalaridan kelib chiqqan. Ijtimoiy medianing o'sishi bilan K-pop global miqyosda keng tarqalishiga yordam berdi. [24] Global K-pop hodisasining asosiy izohi bu "gibridlik" nuqtai nazaridir, bu Xitoy, yapon va hind madaniyatlari haqida hukmron G'arbiy Madaniyat (WC) ga qarshi turishi mumkin bo'lgan ulkan Osiyo madaniyati (AC) sifatida keng tarqalgan. (Chua, 2004). K-pop Koreyaning eng yirik eksport qiluvchi tarmoqlaridan biriga aylandi, u butun dunyo bo'ylab, ayniqsa, Sharqda tez va keng tarqalmoqda. Koreyaning mashhur madaniyati o'z vaqtida tijorat kombinatsiyasini o'z ichiga oladi: (1) Osiyoda va dunyoning boshqa qismlarida musiqa bozorlarini global liberallashtirish; va (2) YouTube kabi raqamli texnologiyalarning jadal rivojlanishi, butun dunyodagi fotogenik ijrochilarni, shu jumladan, koreys qizlari va o'g'il bolalar guruhlarini tanlab olishni va namoyish qilishni afzal ko'radi.
1992-yilda Seo Taiji va Boys guruhining paydo bo'lishi, 90-yillardagi Amerikaning mashhur musiqiy janrlari elementlarini birlashtirib, Koreyaning mashhur musiqasi uchun burilish yasadi. Tasdiqlash uchun, ularning mashhurligi musiqaning innovatsion hibridizatsiyasiga asoslangan edi, chunki ular rap, soul, rok-n-roll, texno, punk, hardkor va hattoki ppongjjak kabi janrlarni ijodiy ravishda aralashtirib yubordi va noyob musiqiy shaklni ixtiro qildi. , dinamik raqs harakatlariga ega bo'lgan pop-uslubdagi xorlarni kuylash. Ular koreyscha rap qanday kuylanishini ko'rsatdilar. Shunday qilib, Seo Taiji va Boys K-pop doirasini kengaytirdilar.
2002-yilda BoA Ikkinchi Jahon urushi tugaganidan beri mamlakatlar o'rtasida o'yin-kulgilarni olib kirish va eksport qilishni cheklab qo'ygan to'siqlardan so'ng Yaponiyada koreyslarning birinchi yulduziga aylandi. Shu sababli, u yaxshi niyat elchisi unvoniga sazovor bo'ldi va shundan beri Yaponiya va Janubiy Koreya o'rtasidagi yaxshi aloqalarni tiklashga o'z hissasini qo'shdi. Bundan tashqari, an'anaviy koreys pop musiqasi yoki trot ham mavjud. Katta yoshdagi koreyslarga murojaat qiladigan ko'plab mashhur qo'shiqchilar bor, ular orasida Tae Jin Ah, Na Xun-a va Song Dae Kvan, asosan yoshi 50 dan 60 gacha bo'lgan yoshlarda. Biroq, yaqinda trot "Omona" bilan zarba bergan yosh yarim orolli yulduz Jang Yoon Jeongning mashhurligi tufayli jonlandi.
Film va televidenie.Koreyalik filmlarning shuhrat 1999-yildagi muvaffaqiyatidan keyin o'sdi. Janubiy Koreya Gollivud filmlari ichki bozorda yetakchi mavqega ega bo'lmagan kam sonli davlatlardan biri. Bu qisman kinoteatrlardan yiliga kamida 73 kun koreys filmlarini namoyish etishni talab qiladigan ekran kvotalari bilan bog'liq.
Hiri Seulda davlat to'ntarishini tayyorlayotgan shimoliy koreys ayg'oqchisi haqidagi film edi. Ushbu film Koreyaning tarixida birinchi bo'lib Seulda ikki milliondan ortiq chiptalarni sotgan. Shirining o'zi yapon kassasida 14 million dollar ishlab topgan. Bu Shiriga "Matrix" va "Yulduzli urushlar" singari xitlardan ustun bo'lishiga yordam berdi. Shirining muvaffaqiyati ko'proq byudjetga ega boshqa koreys filmlariga turtki bo'ldi. Shiri koreys filmi chiqishi bilan 5,8 million teatr tomoshabinlarini jalb qildi. Ushbu raqamlar mahalliy teatr tomoshalariga Gollivud, Titanik filmlari uchun Amerika filmlarini namoyish qilishdan yuqori bo'ldi. Shiri ishlab chiqarishga pul kiritgan asosiy firma KDB Capital venchur kapital firmasi edi. KDB Capital filmga taxminan 333000 AQSh dollari miqdorida mablag’ sarfladi va natijada 300 foiz daromad keltiradi. Ko'ngil ochish sanoati orqali berilishi mumkin bo'lgan daromadga Koreya hukumatining qiziqishini kuchaytirgan narsa.
Koreys televideniesi va ayniqsa, koreyslar tomonidan "dramalar" deb nomlangan qisqa metrajli dramatik mini-seriallar Koreyadan tashqarida juda mashhur bo'lib ketdi. Dramalar Osiyoga va boshqa joylarga Koreys to'lqini tendentsiyasini qo'zg'atuvchi madaniy mahsulotlar orasida birinchi o'rinni egalladi. Ushbu tendentsiya koreys yulduzlarini shon-sharafga undadi va Koreyaning mashhur madaniyatining obro'si va obro'sini oshirish uchun ko'p ishlarni amalga oshirdi. Koreys drama to'lqini 1997-yilda paydo bo'lganiga bir misol, Xitoyning Markaziy televizion stantsiyasi (CCTV) koreys teledasturini namoyish etganida, "Sevgi haqida nima o'zi?" Nomli film katta zarba bo'ldi. Ommaviy talabga javoban CCTV 1998 yilda dasturni qayta namoyish etdi va Xitoy televideniesi tarixida ikkinchi eng yuqori reytingni qayd etdi. 1999-yilda Tayvan va Xitoyda yana bir Koreyaning "Yuragimdagi yulduzlar" seriali katta xit bo'ldi. O'shandan beri, Koreyaning televizion dramalari Gonkong, Tayvan, Singapur, Vetnam va Indoneziya kabi mamlakatlarning telekanallarida 90-yillarning boshlarida ommaviy axborot vositalarining erkinlashuvini boshlagan tezkor efir vaqtlarini olishdi.
Rassomchilik.Koreya yarim orolida topilgan eng qadimgi rasmlar tarixdan oldingi davrning petrogliflari. Buddizm Hindistondan Xitoy orqali kelishi bilan turli xil texnikalar joriy etildi. Ushbu texnikalar tezda o'zlarini asosiy oqimlarning texnik vositalariga aylantirdilar, ammo mahalliy texnikalar hamon saqlanib qoldi. Ular orasida Goguryeo maqbarasi bor edi. Ko'plab qabrlar ichidagi bu mozorlar qadimgi Goguryeo xalqining marosimlari, janglari, arxitekturasi va kundalik hayoti haqida bebaho ma'lumotdir. Goguryeoning vorisi bo'lgan Balhae qirolligi an'anaviy Goguryeo elementlarini o'ziga singdirdi.
Haqiqiy landshaftlar, gullar va qushlar kabi mashhur mavzularda tabiatga moyillik mavjud. Murakkab ishlatiladigan eng keng tarqalgan materialdir va u tut qog'oziga yoki ipakka bo'yalgan. Ba'zida kulgili tafsilotlar mavjud.
18-asrda mahalliy texnikalar, xususan, xattotlik va muhr o'yma uslublari rivojlandi.
Joseon davrida koreya rasmlarining chaekgeori (kitoblar rasmlari) va munjado (harflar rasmlari) kabi yangi janrlari gullab-yashnay boshladi, bu kitoblar bilan befarqlikni ochib berdi va koreys madaniyatini o'rgandi.
San'at ham an'analarga, ham realizmga ta'sir qiladi. Masalan, Xanning suratkashlikdagi "Vaqtni temirdan yasashda tanaffus" deb nomlangan surati, tomchilab turgan mushaklarda erkaklar terlashdan va qalay krujkalardan suv ichishayotganini aks ettiradi. Jeong Sonning "Kumgang tog'ining Chonnyo cho'qqisi" - bu tumanlarga o'ralgan baland qoyalarning qoyil bo'lgan klassik koreys manzarasi.
Qo’l mehnati. Koreyada ishlab chiqarilgan noyob qo'l san'atlari to'plami mavjud. Qo'l san'atlarining aksariyati ma'lum bir kundalik foydalanish uchun yaratilgan, ko'pincha estetikadan ko'ra amaliy foydalanishga ustunlik beradi. An'anaga ko'ra, metall, yog'och, mato, lakdan yasalgan idishlar va sopol idishlar ishlatilgan, ammo keyinchalik shisha, charm yoki qog'oz kamdan kam ishlatilgan.
Qizil va qora kulolchilik kabi qadimiy hunarmandchilik Sariq daryosi bo'yidagi xitoy madaniyatining kulollari bilan o'xshashliklarga ega. Ammo, bronza davriga oid qoldiqlar o'ziga xos va aniqroqdir
Olib borilgan tojlar, naqshli kulollar, kostryulkalar yoki bezaklarni o'z ichiga olgan ko'plab murakkab va nozik hunarmandchilik buyumlari qazib olingan. Goryeo davrida bronzadan foydalanish yanada rivojlandi. Guruch, ya'ni misning uchdan bir qismi sink bilan mashhur bo'lib kelgan. Ammo, sulola, seladon idishlaridan foydalanganligi uchun eng mashhurdir.
Joseon davrida mashhur qo'l san'atlari chinordan qilingan va ko'k rasm bilan bezatilgan. Bu davrda yog'och o'ymakorligi ham rivojlangan edi. Bu shkaflar, sandiqlar, stollar yoki tortmalarni o'z ichiga olgan yanada murakkab mebel qismlariga olib keldi. Koreys mebeli Osiyo va dunyodagi eng yaxshi yog'ochni qayta ishlash va dizayn meroslaridan birini namoyish etadi. Bu hunarmandchilikning bir qismi bo'lib, ming yilliklar davomida yaxshigina rivojlanib, hech bo'lmaganda XVII asrdan beri saqlanib kelinadi. Aynan shu an'anaga binoan koreys mebellari butun dunyo bo'ylab antiqa dilerlar va kollektorlar tomonidan eng ko'p talab qilinadigan ekzotik mebel jihozlaridan biriga aylandi. Darhol koreya sifatida tanilgan bu noyob san'at faqatgina 1940 va 1950 yillar oxirlarida G'arb tomonidan "kashf etilgan".
Etnik rus xalqining madaniyati (Rossiya Federatsiyasi hududida o'zaro bog'langan boshqa ko'plab etnik millatlarning madaniyati bilan birga) ko'plab sohalarda uzoq vaqt yutuqlarga ega bo'lgan ayniqsa, adabiyot haqida gap ketganda, xalq raqsi, falsafa, mumtoz musiqa, an'anaviy xalq musiqasi, balet, arxitektura, rasm, kino, animatsiya va siyosat, bularning hammasi dunyo madaniyatiga katta ta'sir ko'rsatgan. Rossiyada ham boy moddiy madaniyat va texnologiyada an'ana mavjud.
Qo’l mehnati. Matryoshka qo'g'irchoq - bu ruscha uy quradigan qo'g'irchoq. Matryoshka qo'g'irchoqlari to'plami yog'och shakldan iborat bo'lib, uni shu xil shaklda, ammo ichkarisida biroz kichikroq bo'lgan boshqa shaklni ochib berish mumkin. Bu o'z navbatida ichkarida biroz kichikroq shaklga ega va hokazo. Ichki raqamlarning soni odatda olti yoki undan ko'p. Shakli, asosan, silindrsimon bo'lib, boshning tepasida yumaloqlanadi va pastki tomonga bog'lab qo'yilgan, ammo boshqa ozgina. Qo'g'irchoqlarning ekstremal joylari yo'q (bo'yalganlardan tashqari). Haqiqiy badiiylik har bir qo'g'irchoqni bo'yashda juda ajoyib bo'lishi mumkin. Mavzu odatda an'anaviy kiyimdagi qishloq qizlari, ammo deyarli har qanday narsa bo'lishi mumkin; masalan, ertak .
Ruslarda xalq musiqasining o'ziga xos an'analari mavjud. Ruslarning an'anaviy etnik cholg'ulari gusli, balalayka, zaleika, balalayka kontrabas, bayan akkordeoni, gips gitarasi va garmoshka. Xalq musiqasi rus mumtoz bastakorlariga katta ta'sir ko'rsatdi va hozirgi zamonda bu bir qator mashhur xalq ansambllari uchun ilhom manbai bo'lib, eng mashhurlari: Oltin uzuk, Uralning xalq kuyi, Lyudmila Zikina. Sovet xalqining vatanparvarlik qo'shiqlari singari rus xalq qo'shiqlari butun dunyoga mashhur Qizil Armiya xor va boshqa mashhur rus ansambllarining repertuarlarini tashkil qiladi.
Kinoteatr. G'arbning sanoati rivojlangan mamlakatlarda kinofilmlar birinchi marta ishchilar sinfi uchun arzon dam olish va hordiq chiqarish sifatida qabul qilingan bo'lsa-da, 1917-yil inqilobidan keyin rus kino san'ati kinomatik ifoda etishning birlamchi usuli sifatida tartibga solishni o'rganganida mashhur bo'ldi. Rossiya va undan keyingi sovet kinosi 1917- yil inqilobidan so'ng darhol ixtiro markaziga aylandi, natijada dunyo tomonidan tanilgan Battleship Potemkin filmlari paydo bo'ldi. Sovet davridagi kinoijodkorlar, xususan, Sergey Eyzenshteyn va Andrey Tarkovskiy dunyodagi eng innovatsion va nufuzli rejissyorlardan biriga aylanishadi.
1980- yillarning oxiri va 1990- yillari rus kinosi va animatsiyasida inqiroz davri edi. Garchi rossiyalik kinoijodkorlar o'z fikrlarini erkin ifoda etishgan bo'lsalar-da, davlat tomonidan beriladigan subsidiyalar keskin qisqartirildi, natijada filmlar kamaydi.XXIasrning dastlabki yillari iqtisodiyotning jadal rivojlanishi fonida sohaga tomoshabinlar sonini va keyingi farovonlikni olib keldi va ishlab chiqarish darajasi Buyuk Britaniya va Germaniyaga qaraganda ancha yuqori. Rossiyaning kassalardan tushgan umumiy daromadi 2007-yilda 565 million dollarni tashkil etdi, bu o'tgan yilga nisbatan 37 foizga ko'pdir (taqqoslanganda, 1996-yilda daromadi 6 million dollarni tashkil etgan). Rossiya kinosi xalqaro miqyosda tan olinishda davom etmoqda. Russian Ark (2002) - bu bitta suratga tushirilgan birinchi badiiy film.
Radio va televideniye. Rossiya birinchi bo'lib radio va televideniyani joriy qildi. Mamlakatning ko'pligi sababli Rossiya televidenie stantsiyalari va takrorlovchilar soni bo'yicha etakchi o'rinni egallaydi. Sovet davrida kanallar kam edi, lekin so'nggi yigirma yil ichida ko'plab yangi davlat va xususiy radiostansiyalar vatelekanallar paydo bo'ldi. 2005-yilda davlatning ingliz tilidagi Russia Today televideniesi eshittirishni boshladi, uning arabcha versiyasi Rossiya Al-Yaum 2007- yilda ishga tushdi.
Do'stlaringiz bilan baham: |