|
R1, R2 — qiyoslanadigan mashinalarning narxlari;
N1, N2 — qiyoslanadigan mashinalarning asosiy parametrlari;
n — texnik qurilmalarning aniq turiga bog‘liq bo‘lgan darajali koeffitsiyent (narxni to‘xtatib turish koeffitsiyenti).
38. Qiyosiy yondashuvning barcha usullarini qo‘llashda tuzatishlar kiritishning yagona tartibiga rioya etish zarur: dastlab qiymat tuzatishlari, undan keyin foizli tuzatishlar kiritiladi.
39. Analoglar tuzatilgan narxlarining yagona qiymati o‘rtacha arifmetik, o‘rtacha o‘lchangan yoki mediana qiymatlarini hisoblash yo‘li bilan foydalanilgan axborotning to‘liqligi, batafsilligi va ishonchliligidan kelib chiqib aniqlanadi.
40. Statistik tahlil usullari analog-obyektlar narxlarining korrelatsion-regression tahlildan foydalangan holda qiyoslash elementlariga bog‘liqligini aniqlash yo‘li bilan baholash obyekti qiymatini belgilashga imkon beradi.
Mazkur usulni qo‘llaganda modellashtirish ehtimoliy potensial narx bilan korrelatsion aloqada bo‘lgan analoglarning bir yoki bir nechta asosiy ishlab chiqarish va/yoki funksional parametrlarining tahlili asosida amalga oshiriladi.
O‘zgaruvchan miqdorlar o‘rtasidagi statistik aloqalar korrelatsion va regression tahlil usullari bilan o‘rganiladi.
Korrelatsion tahlil baholash obyekti/analoglar narxi va ularning asosiy parametrlari (bir va bir nechta) o‘rtasidagi aloqani o‘rnatishga imkon beradi, regression tahlil usullari bilan esa aniq matematik modelni tanlash va tanlangan modelning adekvatligini (model xossalari (funksiyalari/parametrlari/tavsiflari va boshqalar) va modellanayotgan obyektning tegishli xossalari to‘g‘ri kelishini) baholash mumkin bo‘ladi.
Korrelatsion tahlil bir alomatning (asosiy ko‘rsatkichning) o‘zgaruvchanligi boshqasining (narxning, qiymatning) o‘zgaruvchanligiga muvofiqligi dalilini aks ettiruvchi alomatlarning kelishilgan o‘zgaruvchanligini ifodalaydi.
Juft korrelatsiya ikkita tasodifiy miqdorlar o‘rtasidagi, ko‘p tarmoqli korrelatsiya — ko‘p sonli miqdorlar o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikni o‘rganadi. Korrelatsion tahlilning asosiy vazifasi — tasodifiy miqdorlar o‘rtasidagi aloqani aniqlash va baholashdan, regression tahlilning asosiy vazifasi — shaklni belgilash va tasodifiy miqdorlar o‘rtasidagi bog‘liqlikni o‘rganishdan iborat.
Korrelatsion tahlil elementlari: (α, β) tasodifiy miqdor kuzatuvlaridan n tanlanganda (x1, y1),...,(xn, yn) ikki o‘lchamli normal taqsimlanishga ega bo‘ladi. Koordinatalarning dekart tizimida tanlov elementlarini nuqtalar bilan tasvirlab, tarqalish diagrammasi yoki korrelatsion maydonga ega bo‘lamiz. Korrelatsion maydonning ko‘rinishiga qarab korrelatsiyaning tanlov koeffitsiyenti asosida α va β o‘rtasida aloqaning mavjudligi va tavsifi xususida taxmin qilsa bo‘ladi.
Korrelatsiyaning tanlov koeffitsiyenti quyidagi son hisoblanadi:
| rvib | ≤ 1
Asos sifatida analoglarning narxlari olinadi, ularning koeffitsiyentlari ko‘proq darajada 1 raqamiga intiladi.
Regression tahlil — mustaqil bo‘lmagan o‘zgaruvchan miqdorlar bilan mustaqil o‘zgaruvchan miqdorning bir yoki bir nechtasi o‘rtasidagi aloqani o‘rganadi.
(α, β) ikki o‘lchamli tasodifiy miqdorning (x1, y1),...,(xn, yn) qiymatlari kuzatiladi. β tasodifiy miqdorining α tasodifiy miqdoriga tobeligi tekshiriladi.
Umuman olganda regression model quyidagi ko‘rinishga ega:
y = ƒ (x, βk0, βk1, …, βkn,)
βk0, βk1, …, βkn parametrlari regressiya koeffitsiyentlari deb nomlanadi.
Regression tahlilning vazifalaridan biri — regressiya koeffitsiyentlarini baholash. Regressiya koeffitsiyentlarini baholash uchun, qoida tariqasida, eng kichik kvadratlar usuli qo‘llaniladi: bunda kuzatilayotgan qiymatlarning chetga og‘ish kvadratlari summasini kamaytiradigan parametrlarning qiymatlari baholash sifatida qabul qilinadi, ya’ni eng kichik kvadratlar usuli kvadratlar summasini kamaytirishga asoslangan:
Agar o‘zgaruvchan miqdorlar o‘rtasidagi aloqa chiziqli deb faraz qilinsa, u holda tegishli regression model quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:
y = βk0 + βk1 x bu yerda:
Do'stlaringiz bilan baham: |
