O‘zbekiston respublikasi xalq ta'limi vazirligi

II - BOB. BIOLOGIYA TO‘GARAGIDAGI TAJRIBALAR VA KUZATUVLAR

Download 2,73 Mb. bet 2/17 Sana 17.01.2022 Hajmi 2,73 Mb. #379955

Bog'liq
1 Raxmonkulov Alisher

Bu sahifa navigatsiya:

• XULOSA
• Kirish Mavzuning dolzarbligi.

II - BOB. BIOLOGIYA TO‘GARAGIDAGI TAJRIBALAR VA KUZATUVLAR ……............................................................................ 2.1. Yosh biologlar to`garagida olib boriladigan ishlar ………………. 2.2. Biologiyadan fakultativ mashg‘ulotlarni tashkil etish..................... 2.3. O‘quvchilarning mustaqil ishlash ko‘nikmalarini rivojlantirish yo‘llari…………………………………………………………………. XULOSA ……………………………………………………………… TAVSIYALAR………………………………………………………… FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR…………………………….

3 5 8 14

Kirish

Mavzuning dolzarbligi. Mamlakatimizda barkamol avlodni shakllantirish, yoshlarni ma'naviy-axloqiy va jismonan sog‘lom etib tarbiyalash, ularni olib borilayotgan islohotlarning faol ishtirokchisiga aylantirishga qaratilgan chora-tadbirlar izchil amalga oshirilmoqda.

Jumladan, maktabgacha ta'limning zamonaviy tizimi, 11 yillik umumiy o‘rta ta'lim joriy qilinishi, zamonaviy oliy ta'lim muassasalari ham da nufuzli xorijiy universitetlarning filiallari tashkil etilmoqda.

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 6-apreldagi
187-sonli “Umumiy o‘rta va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limining davlat ta’lim standartlarini tasdiqlash to‘g‘risida”gi qarorida Davlat ta’lim standartining asosiy prinsiplaridan biri o‘quvchi shaxsi, uning intilishlari, qobiliyati va qiziqishlari ustuvorligiga asoslanishi ko‘rsatib berilgan. Ta’lim-tarbiyani yangi bosqichga ko‘tarishda to‘garak mashg‘ulotlarni tashkil etish va amaliyotga joriy etish bugungi kunning dolzarb masalasi hisoblanadi. O‘quv dasturlari va darsliklar qancha takomillashtirilmasin, hatto zamonaviy talablar asosida yaratilgan bo‘lmasin, ularni o‘quvchiga yetkazish, ular ongiga singdirish, o‘quvchilarda tayanch hamda xususiy kompetensiyalarni shakllantirishda dars mashg‘ulotlari bilan bir qatorda darsdan va sinfdan tashqari mashg‘ulotlar ham muhim ahamiyat kasb etadi. Ta’lim-tarbiya jarayonida olamni ilmiy bilish faoliyati muhim o‘rin egallaydi.Biologiyani o‘qitishda o‘quvchilarning bilish faoliyatini individual tarzda tashkil etish asosan darsdan va sinfdan tashqari ishlarda ham foydalaniladi. Masalan, o‘quvchilarning uy vazifasini bajarishida ularga tabaqalab yondashish imkoniyatlari mavjud. O‘quvchilarga muayyan mavzular bo‘yicha kuzatish va tajribalar o‘tkazish, ma'ruza va referatlar tayyorlash, turli mavzularda o‘tkaziladigan tanlovlar uchun materiallar tayyorlash vazifasini topshirish shular jumlasidandir. Bilish faoliyati ko‘p qirrali, murakkab jarayon bo‘lib, ta’lim jarayonida uning samaradorligi ko‘p jihatdan o‘quvchi qobiliyati, izlanuvchanligi, tafakkuri, kuzatuvchanligi va ijodiy yondoshuviga bog‘liq. Shuning uchun ham bilish jarayonida ijod muhim o‘rinni egallaydi. Ijodkorlik faoliyatni prinsipial jihatdan yangi yechimlarni ilgari surish, ushbu yangilikning amaliy qo‘llanish imkoniyatlarini aniqlash maqsadida uni detallashtirish, konkretlashtirish, ishlab chiqish hamda yangi g‘oyalarni hayotga tatbiq etish, u yoki bu moddiy shaklda keltirish bilan bog‘liq faoliyat kabi umumiy guruhlarga bo‘lish mumkin. Biologik ta’lim jarayonida o‘quvchilarda fanga oid tushunchalarni shakllantirish o‘quv materialini sezgi organlari orqali qabul qilish, idrok etish, tasavvur qilish, yodda saqlash, amalda qo‘llash, natijalarni tekshirish, axborotlarni umumlashtirish va xulosa yasash kabi bosqichlarni algoritmik tarzda amalga oshirish orqali samarali bo‘ladi. O‘qituvchi tomonidan tushunchalarni shakllantirish bosqichlariga amal qilinishi o‘quvchilarning tushunchalarni qabul qilishiga, tushunishiga imkon yaratadi.
Ko‘nikma va malakalarni shaklantirish esa ko‘nikma tarkibiga kiradigan usullarni aniqlash, shu usulni bajarish, usulni takror bajarish, amalda qo‘llash, natijalarni tekshirish va umumiy xulosalash orqali amalga oshiriladi. Hozirgi vaqtda biologiya fani bo‘yicha o‘quvchilar bilan olib boriladigan o‘quv ishlarining darslar va ular bilan bog‘liq bo‘lgan ekskursiyalar, uy ishlari, darsdan tashqari ishlar va sinfdan tashqari ishlar kabi shakllari qabul qilingan. Sinfdan tashqari ishlar o‘quv materiali asosida unga bog‘liq holda uyushtiriladi. Biroq uning mazmunini takrorlamaydi, dastur doirasi bilan cheklanmaydi, ammo uni to‘ldiradi. Sinfdan tashqari mashgulotlar o‘quvchilarning o‘qituvchi rahbarligida biologiya o‘quv dasturidan o‘rin olgan mavzularni kengaytirish va to‘ldirish maqsadiga yo‘g‘rilgan darsdan tashqari o‘tkaziladigan ixtiyoriy o‘qitish shaklidir. O‘quvchilarning fan asoslarini chuqur va mustahkam o‘zlashtirishlariga erishish, qo‘shimcha o‘quv adabiyotlari, ko‘rgazmali vositalar yordamida mustaqil ishlarini tashkil etish, belgilangan mavzular bo‘yicha kuzatish va tajribalar o‘tkazish, o‘quvchilarning qiziqishlari va bilimlarni o‘zlashtirishga bo‘lgan ehtiyojlarini hisobga olgan holda tabaqalashtirilgan ta’limni tashkil etish, ularning ijodiy qobiliyatlari, mustaqil va mantiqiy fikrlashini rivojlantirish, ilmiy dunyoqarashini kengaytirish, kasbga yo‘llash, o‘quvchilarning ongi va qalbiga milliy istiqlol g‘oyasini singdirish, o‘qishni unumli jismoniy va aqliy mehnat bilan uzviy bog‘lash maqsadida biologiyadan sinfdan tashqari mashgulotlar o‘tkaziladi. Sinfdan tashqari mashgulotlarning ayrim o‘quvchilar bilan yakka tartibda olib boriladigan mashg‘ulotlar, o‘quvchilar guruhi bilan olib boriladigan mashgulotlar, to‘garak mashg‘ulotlari va o‘quvchilar bilan ommaviy ravishda olib boriladigan mashgulotlar. Yuqorida qayd etilgan sinfdan tashqari mashgulotlarning turlari bir-biri bilan uzviy bog‘langan, bir-birini to‘ldiradi va taqozo etadi. Biologiya fanidan o‘quvchilar ijodiy faoliyatlarni rivojlantirishda sinfdan tashqari mashg‘ulotlarni samarali tashkil etishda zamonaviy ta’lim yondoshuvlariga asoslanish hamda o‘quvchi shaxsini kompetentliligini ta’minlash ko‘zda tutiladi. Demak, ta’lim – tarbiya jarayonida o‘quvchilar ijodkorlik faoliyatini samarali tashkil qilishda sinfdan tashqari mashg‘ulotlar butun ta’lim jarayonining sifatini ta’minlab berish долзарб вазифа хисобланади.

Bu borada aynan, ta'lim-tarbiya jarayoniga innovatsiyalarni tadbiq etish, sifat va mazmunga, samaradorlikka erishish, o‘quvchini erkin fikr yuritishga, o‘z shaxsiy pozitsiyasini qat'iy himoya qilishga o‘rgatishda umumta'lim fanlaridan sinfdan va maktabdan tashqari ta'lim-tarbiya samaradorligini oshirishning o‘rni va ahamiyati beqiyos.

Download 2,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: