O`zbekiston respublikasi xalq ta`limi vazirligi

Takrorlash ucun savollar.
1. Ko`pyoqliklar qanday yasaladi?

2. Qanday ko'pyoqlik piramida deb ataladi?

3. Ko'pyoqlikning to`g`ri chiziq bilan kesishuv nuqtasi qanday yasaladi?
Mashqlar
1. Ko`pyoqlik bilan to`g`ri chiziqning o`zaro kesishuv chizig`ini toping (108-shakl,a,b,v) .

2 . Ko`pyoqlik bilan to`g`ri chiziqning o`zaro kesishuv chizig`ini toping (108-shakl,g,d,e).

a) b) v)

g) d) e)
108-shakl.

Movzu: Ko`pyoqlarning o`zoro kesishuvi. (2-soat)
Ikkita ko'pyoqlikning o'zaro kesishish chizig'i siniq chiziq bo'lib, bu chiziq ko'pyoqliklarning yoqlarining kesishuvidan hosil bo'ladi.

Ko'pyoqliklarning o'zaro kesishish chizig'ini yasash uchun avval birinchi ko'pyoqlik qirralarining ikkinchi ko'pyoqlik yoqlan bilan kesishish nuqtalarini, keyin ikkinchi ko'pyoqlik qirralari­ning birinchi ko'pyoqlik yoqlari bilan kesishish nuqtalarini topish va ularni ma'lum tartibda o'zaro tutashtirish kerak.

Fazoda bir-biriga nisbatan tutgan vaziyatlariga qarab, ko'pyoqliklar o'zaro bitta siniq chiziq bo'yicha, ikkita alohida-alohida siniq chiziq bo'yicha, ba'zan esa bir yoki umumiy nuq-tali ikki siniq chiziq bo'yicha kesishishi mumkin.

Ko'pyoqliklarning o'zaro kesishish chiziqlarini yasashda quyidagi tartibga rioya qilish tavsiya etiladi:

1. 
   har qaysi ko'pyoqlikning ko'rinar-ko'rinmas qirralarini aniqlash va ularning ko'rinadiganlarini tutash chiziq bilan, ko'rinmaydiganlarini esa shtrix chiziq bilan chizish lozim;
   
2. 
   har qaysi ko'pyoqlikning boshqasi bilan kesishmaydigan qirralarini aniqlab olish zarur;
   

3. 
   birinchi ko'pyoqlik qirralarning ikkinchi ko'pyoqlik yoqlari bilan kesishish nuqtalarini topish kerak;
   
4. 
   ikkinchi ko'pyoqlik qirralarining birinchi ko'pyoqlik yoq­lari bilan kesishish nuqtalarini topish lozim;
   
5. 
   birinchi ko'pyoqlikning bir yog'ida yotgan va bir vaqtda ikkinchi ko'pyoqning ham bir yog'ida yotgan ikki nuqtasinigina to'g'ri chiziq bilan o'zaro tutashtirish mumkin. Shu tartibda topilgan barcha nuqtalarbir-biri bilan tutashtirilsa, ko'pyoqliklarning o'zaro kesishish chizig'i hosil bo'ladi;
   
6. 
   ko'pyoqliklarning ko'rinish-ko'nnmasligi (harqaysi proyek-siyada alohida) aniqlanadi va ularning ko'rinar qismlari tutash chiziq bilan, ko'rinmas qismlari esa shtrix chiziq bilan chiziladi.
   

109-shaklda prizma va promidaning o`zaro kesishuv chizigini yasash ko`rsatilgan va shu bilan birga prizmaning yoyilmasini yasashh ham ko`rsatilga(109-shakl,b).
Takrorlash ucun savollar.
1. Ko'pyoqliklar qanday yasaladi?

2. Ko'pyoqlikning yoyilmasini yasashda qanday usullardan foydalaniladi?

3. Ko'pyoqlikning o`zaro kesishuv chizig`i qanday yasaladi?
Mashqlar
1. Ko`pyoqliklarning o`zaro keshuv chizifini aniqlang va ulardan birining yoyilmasini yasang(110-shakl,a,b,v).

2. Ko`pyoqliklarning o`zaro keshuv chizifini yordamchi proektsiyalash usulida aniqlang(110-shakl,a,b,v,g,d,e,j,z).