O`zbеkiston rеspublikasi xalq ta’limi vazirligi



Download 1,46 Mb.
Pdf ko'rish
bet31/79
Sana19.09.2021
Hajmi1,46 Mb.
#178813
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   79
Bog'liq
rivojlanish psixologiyasi va pedagogik psixologiya

Tayanch so`z va iboralar: 
Yoshlik  davri  psixologiyasi,  yoshlik  davrida  shaxs  rivojlanishi,  hayot 
mazmunini  mo’ljalga  olish  va  hayotiy  qadriyatlar  tizimini  namoyon  bo’lishi, 
yoshlik  davrida  ijtimoiy  faollik,  ”men”  konsepsiyasi,  o’z-o’zini  baholash,  o`z 
menini anglash, ma’ruza, seminar, talabaning o’quv faoliyatidagi qiyinchiliklar va 
uni bartaraf etish. 
 Darsning maqsadi: 
Yoshlik  davri  23-28  yoshlardan    iborat  bo’lib  bu  davrning    o’ziga  xos 
xususiyatlaridan  biri  ijtimoiy  hayotning  barcha  jabhalarida  kamol  erishgan  shaxs 
sifatida  faolishtirok  qilish  va  ishlab  chiqarishda  mehnat  faoliyatini  amalga 
oshirishdan iboratdir.Psixofiziolog 
P.P  Lazarev  fikricha,  eshitish,  ko’rish,  perifyrik  va  kinistetik  sezgilarning 
o’zgarishi  20  yoshdan  boshlanadi.  B.G    Ananev  o’zining  ilmiy  tatqiqotlarida 
yoshlik  davrida  yigit  va  qizlardagi  o’zgarishlarni  murakkab  shaxs  jihatlaridan 
ummumiy  ruhiy  holat,  verbalva  no  verbal  aqliy  soda  jaroyonlargacha,  hatto 
shaxsning xususiyatigacha bo’lgan holatlarni o’z ichiga qamrab olishini matematik 
usullarga  asoslangan  ilmiy  malumotlar  va  ularning  chuqur  sifat  tahlili  orqali 
ko’rsatib o’tadi.  
 Yoshlik  davrida  yigit  va  qizlar  kamolotiga  uchta  muhum  psixologik 
mexanizm,  yani  mehnat  jamoasi,  oila  mikromuhiti  va  norasmi  ulfatlar  ta’sir 


 
 
111 
ko’rsatadi.  Masalan  mehnat  jamoasidagi  psixologik  iqlim,  manaviyat  olami, 
barqarormaslik,  ijtimoiy  ong  ijtimoiy  qadriyatlar,  muayyan  ananalar  va  odatlar 
yangi  azolarning  harakterida  ijobiy  yoki  salbiy  o’zgarishni  vujudga  keltirishi 
mumkun. 
Ayrim  hollarda  ko’p  chilikning  taziyiqiga  uchragan  shahsda  qatiylik, 
adolatlilik singari xislatlar shaxsiy nuqtaiy nazar bo’shashib qoladi natijada unda 
ikqilanish tuyg’isi paydo bo’ladi. 
Yoshlik  davri  psixologik  xususiyatlari  haqida,  ularning  o’quv  faoliyati 
xususiyatlari,  talaba  va  o’qituvchi  o’rtasidagi  hamkorlik,  talabalarning  ilmiy  va 
jamoatchilik faoliyatining xususiyatlarini aniqlash. 
Hozirgi eng dolzarb muammolardan biri oliy ukuv yurtlaridagi ta’lim–tarbiya 
ishlari samaradorligini keskin oshirishdan iborat.  
Oliy  o’quv  yurtlaridagi  ta’lim  tarbiya  jarayonlari  samarali  amalga  oshirish 
uchun  talabalar  bilan  ukituvchilar  urtasida  uzluksiz  ta’sir  o’tkazish  xukm  surishi 
lozim. Bu ta’sir utkazish umumta’lim maktabi ukituvchisi va ukuvchisi urtasidagi, 
yoki  litsey  va  kollej  ukituvchisi  va  ukuvchilari  urtasidagi  munosabatlardan  fark 
qiladi,  bu  bir  tomondan  ular  urtasidagi  yosh  xususiyatlaoriga,  ijtimoiy  –  xukukiy 
mavkelariga boglik bo’lsa, auditoriyada «ustoz-muallim»  va «shogird-tinglovchi», 
tarzida,  auditoriyadan  tashkarida  dustona,  aka-uka,  xatto    «ota-bola» 
munosabatlariga yakin dustona, dilkash bo’lishi maksadga muvofikdir. Lekin, shu 
vaktgacha  oliy  maktab  psixologiyasi,    undagi  talaba  va  professor–ukituvchilar 
urtasidagi psixologik muxit chukur taxlil kilib chikilmagan.  
Oliy  o’quv  yurtidagi  ta’limning  o’ziga  xos  xususiyatlari  talabalargning 
boshqa  ijtimoiy  guruxlar  bilan  mulokotga  kirishish  uchun  muxim  imqoniyat 
yaratadi.  Talabalik  davrining  asosiy  xususiyatlaridan  biri  –  ijtimoiy  etuklikning 
jadal surat bilan ro’yobga chikishidir.  
Talabalik  davri  uspirinlikning  ikkinchi  boskichidan  iborat  bo’lib,  17-21  (25) 
yoshni  o’z  ichiga  oladi  va  o’zining  xususiyatlariga  ega.  Mazkur  pallada  uspirin 
o’ziga  ruxiy  inkiroz  yoki  tanglikni  boshidan  kechiradi,  kattalarning  turli  rollarini 
bajarishga urinib kuradi, turmush tarzining yangi jixtlariga kunika boshlaydi.  


 
 
112 
Hozirgi  fan-texnikaning  rivoji  bir  tomondan  axborotlar,  ma’lumotlar  olishni 
kupaytirsa,  osonlashtirsa,  ikkinchi  tomondan  yoshlarda  biror  mutaxassislikka 
intilish, mutaxassislikka oid bilimlarga barkaror intilish – kizikishning pasayishiga, 
xatto  yukolishiga  olib  kelmokda,  chunki  kat’iylik,  ijodiy  izlanish,  irodaviy  zur 
berish  urnini  lokaydlik,  faoliyatsizlik  egallamokda.  Boshqacha  aytganda,  ular 
«tayyor  axborotlarning  kuli»  ga  aylanib  xam  kelmokdalar.  Turmushda 
kompьyuter,  dipley,  EXM,  kalьkulyatorlar  inson  aqliy  mexnatni  engillashtiradi, 
ularni  aqliy  zur  berishdan  xalos  qiladi.  Lekin  bu  kulayliklardan  foydalana  bilish, 
yangiroklarini  yarata  bilish  kerak-ku!  Bu  yordamchi  vositalarning  tugri,  anik 
ishlayotganiga  kim  kafolat  beradi,  ularni  kim  kanday  tekshirish  kerak.  Albatta, 
buni bugungi ukuvchi, talaba qilishi kerak-ku! 
Talabaning  maktab  ukuvchisidan  muxim  farki  shundaki,  ufakat  tinglovchi-
ukuvchigina  emas,  mustaqil  ilm,  xunar  oluvchidirm  (student–lotincha  «mustaqil 
shugullanuvchi degan ma’noni anglatadi). 
Talabalarga mustaqil bilim olish, o’z faoliyatini o’zi tashqil qilish,  o’z–o’zini 
boshqarish,    yangi  goyalarni  ishlab  chikish  va  xokazolarni  urgatishdir.  Bu 
vazifalarni  amalga  oshirishning  asosiy  omili  –  monologik  ma’ruzadan  dialogik 
ma’ruzaga–mulokotga utishdir.  
Psixologlarning  tadkikotlari  shaxs  xayot  tajribasini  egallashda  unda  o’zligini 
anglash  vujudga  keladi,  jumladan,  shaxsiy  xayotining  mazmunini  anglashi,  anik 
turmush  rejalarini  to’zishi,  kelajak  xayot  yo’lini  belgilashi  va  xokazolar  amalga 
oshishini  kursatadi.  Talaba  asta-sekin  mikroguruxning  notanish  sharoitlariga 
kunikib boradi, o’zining xak-xukuklari va majburiyatlarini bila boshlaydi.  

Download 1,46 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   79




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish