O`zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi

Keng ko’nikmalar: o‘quvchining o‘xshash ob‘ektlar bilan turli bog‘lanishda (aloqalarda) faoliyat bajarish qobiliyatini tavsiflaydi, bunday ko‘nikmalar torko‘nikmalarga xos bo‘lgan amal va harakatlarni sintez qilish natijasida hosil bo‘ladi. Masalan, o‘quvchilar reostat, lampadagi belgilashlarni o‘qish va tatbiq qilish kabi tor ko‘nikmalarni o‘zlashtirgandan so‘ng, ular shunday ishlarni dazmol, payvand kabi asboblar ustida bajaradilar. Asta-sekin bunday belgilashlar, barcha asboblarda mavjud ekanligini va aynan shularning asbob pasporti deb nomlanishini anglaydilar (asbobni tavsiflovchi muhim kattaliklarni ko‘rsatish, barcha fizik asboblar uchun umumiydir). Shunday qilib, tor ko‘nikmalar (reostat, lampa va boshqa asboblardagi belgilashlarni o‘qish va tatbiq qilish) keng sodda ko‘nikmaga - asbobning pasport ma‘lumotlarini o‘qish va shunga asoslangan holda keng murakkab ko‘nikma - asboblardan foydalana olish ko‘nikmasiga o‘tadi. Tor ko‘nikmalardan kengroqlariga o‘tish, ayniqsa, o‘lchash amallarini shakllantirishda yaqqol kuzatiladi. Bunday o‘tishlar tarqoq, ya‘ni asta-sekinlik bilan, har xil talabalarda turlicha ro‘y berishi mumkin. Maqsadli, tashkiliy rahbarlik qilish asosida amallar va harakatlarning umumiy ekanligini ko‘rsatish, kelgusida o‘xshash hollarga ko‘chirish, bu jarayonni jadallashtiradi, samaradorligini oshiradi.

Lokal faoliyat deyilganda uni nisbatan tugallangan va yaxlit deb qarashga imkon beradigan asosiy komponentlarini (maqsadni, unga erishishni bilish, xulosalarni ifodalash va boshqalar) qamrab olgan jarayon tushuniladi. Sodda ko‘nikma deb harakatni ko‘chirishga asoslangan lokal faoliyatni bajarish qobiliyatiga aytiladi. Sodda ko‘nikmalarni shakllantirishda, nazariya, instruktiv xarakterdagi bilimlarga nisbatan kamroq ishlatiladi. Ular orasidagi nisbat turli sodda ko‘nikmalar uchun turlicha bo‘ladi. Ba‘zi bir sodda ko‘nikmalar, ayniqsa harakat manbai (motor) mavjud bo‘lganlari, turg‘un sharoitlarda faoliyatning takrorlanishi bilan ong tomonidan kam nazorat qilinadi, ya‘ni u malakaga aylanadi.