O`zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi

Fizikadan o’quv ko’nikmalari tarkibi.

Eksperimental ko‘nikmalarni shakllantirish talabaning predmetli faoliyati bilan bog‘liq. Predmetli faoliyat deganda esa, biz talaba va o‘quvchilarning natural ob‘ektlar (asboblar, fizik jismlar, narsalar to‘plami va hokazo) bilan muomala qilishlarini tushunamiz. Shuningdek, predmetli faoliyatga ko‘rgazmali (sxema, chizma, rasmlar va h.k.) va ba‘zi belgili (asboblarning shartli belgilanishlari, ularning maketlari) ob‘ektlar bilan ishlash ham kiradi. Bunda tabiiy ob‘ektlar predmetli faoliyatda asosiy hisoblanib, tabiiy ob‘ektlarning obrazi bo‘lgan ko‘rgazmali va belgi ob‘ektlari esa yordamchi hisoblanadi.

Predmetli faoliyat intellektual ko‘nikmalarga asoslanadi. Intellektual ko‘nikmalar deb turli xil masalalarni hal qilishda aqliy amallarni (shakllangan) samarali bajarish qobiliyatiga aytiladi. Bunda mantiqiy amallarni bajarish ko‘nikmasi haqida gap boradi. Mantiqiy amallarga taqqoslash, analiz, sintez, abstraksiyalash, umumlashtirish, klassifikatsiyalash, xulosalash kiradi. Bu ko‘nikmalar bilimlarni amalda (praktikada) qo‘llash uchun umumiy hisoblanadi . Shunday qilib bilimlar, eksperimental ko‘nikmalar uchun bevosita, intellektual amallar orqali «ishlaydi». Intellektual ko‘nikmalar o‘quvchilarning aqliy

faoliyatida shakllanca, eksperimental ko‘nikmalar esa o‘quv materialining mazmuni asosida asboblar bilan ishlashda egallanadi. Intellektual amallar asosida eksperimental ko‘nikmalar shakllanadi, ayni bir paytda bu jarayon, ularning mazmun va sifat jihatidan kengayishiga olib keladi.

Ko‘nikma, insonning faoliyat bajarish qobiliyatini tavsiflaydi. Gar shanday faoliyat esa amaliy extiyojdan kelib chiqadi. Shu sababli turli ko‘nikmalarni, shuningdek intellektual ko‘nikmani ham, amaliy ko‘nikma deb atash mumkin .

Eksperimental ko‘nikmalar bilan uzviy bog‘langan va keng tarqalgan intellektual hamda umumo‘quv ko‘nikmalariga quyidagilar kiradi:

-tajriba asosida yotgan hodisani tahlil (analiz) qilish;

-tajribani (ishni) rejalashtirish;

-tajriba (ish) maqsadini ilgari surish, o‘quv gipotezasini (taxminini) aniq ifodalash va asoslash (qurish);

-tajriba o‘tayotgan sharoitni tahlil qilish;

-tajribaning borishini va natijasini oldindan ko‘ra bilish;

-tajribadan (ishdan) hulosa chiqarish, laboratoriya ishining natijalarini aniq ifodalash;

-jadvallardan foydalanish;

-laboratoriya ishi bo‘yicha hisobotni tayyorlash, jadval va grafiklar tuzish;

-darslik (kitob, metodik ko‘rsatmalar) bilan ishlash;

-hisoblashlarni bajarish, fizik formulalardan foydalanish.

Intellektual, umumo‘quv va xususiy ko‘nikmalarni shakllantirish‘ yaxlit faoliyatda, fizikadan o‘quv materiali asosida amalga osh‘iriladi.

1. 
   jadvalda turli faoliyatga tegish‘li eksperimental ko‘nikmalar keltirilgan.