O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi toshkent viloyat xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi

Kasbiy o‘z-o‘zini takomillashtirish va o‘z-o‘zini tarbiyalashning mohiyati
Bugungi kunda yosh avlodni jamiyatning zamonaviy talablari darajasida o‘rgatish, ularning kasbiy salohiyatini muntazam yangilab, boyitib turmasdan turib imkonsizdir. O‘qituvchining kasbiy o‘zini o‘zi tarbiyalashi, asosan, agar u o‘zi umumiy pedagogik bilimdagi, o‘qitiladigan fan asoslarini bilishdagi kamchiliklarni, uning pedagogik vositalarining etarli emasligini ko‘rmasa, mumkin emas. O‘z-o‘zini tarbiyalash va kasbiy o‘zini-o‘zi takomillashtirish ustida ishlashni boshlagan yangi o‘qituvchi ma'lum bir davrdagi ishini tahlil qilish, ularni ob'ektiv baholash va o‘z faoliyatini yaxshilash bo‘yicha murabbiylarning tavsiyalari to‘g‘risida ma'lumotlarga ega bo‘lishi kerak. O‘z ustida tizimli ishlash orqali o‘z kasbiy faoliyatida sezilarli muvaffaqiyatlarga erishgan o‘qituvchilar tajribasi shundan dalolat beradio‘z-o‘zini takomillashtirish bo‘yicha ish o‘z pedagogik amaliyotini chuqur tahlil qilishdan, muvaffaqiyat va muvaffaqiyatsizliklarning sabablarini aniqlashdan boshlanishi kerak.O‘z faoliyati natijalari va jarayonini tahlil qilish,o‘qituvchi aks ettiradi, bularsiz ta’lim jarayoni qonuniyatlarini anglab bo‘lmaydi, pedagogik mahorat sari ilg‘or harakat bo‘lmaydi.
Kasbiy o‘zini o‘zi takomillashtirishning etakchi komponentiva o‘qituvchining o‘z-o‘zini tarbiyalashio‘z-o‘zini tarbiyalashdir, bu orqali biz “o‘qituvchining umuminsoniy tajribani, pedagogik jarayonni takomillashtirish uchun zarur bo‘lgan uslubiy va maxsus bilimlarni, kasbiy ko‘nikma va malakalarni o‘zlashtirishga qaratilgan maqsadli, ma’lum bir tarzda amalga oshiriladigan bilish faoliyati”ni tushunamiz. O‘z-o‘zini takomillashtirish istagi va tajribasi o‘z-o‘zini tarbiyalashning zaruriy sharti bo‘lib, u uchta yo‘nalishda shaxsiyatingizning kasbiy muhim fazilatlarini rivojlantirish uchun ongli mehnatni o‘z ichiga oladi:
a) ularning individual o‘ziga xos xususiyatlarini pedagogik faoliyat talablariga moslashtirish;
b) kasbiy kompetentsiyani doimiy ravishda takomillashtirish;
v) shaxsning ijtimoiy, axloqiy va boshqa xususiyatlarining uzluksiz rivojlanishi.
5Bu uning uchun nimani anglatadi? Uning javobini biroz ifodalash uchun,biz quyidagilarni olamiz:
1. Uslubiy bilimlarni tizimli ravishda egallash, falsafa klassiklarining asarlarini, yosh avlod ta’lim va tarbiyasiga oid davlat va idoraviy hujjatlarni o‘rganish.
2. Ularning sa’y-harakatlarini o‘qituvchining kasbiy-pedagogik funksiyalari to‘liq amalga oshirilayotgan ta’lim-tarbiya jarayonini takomillashtirishga, psixologiya va pedagogikaning eng so‘nggi yutuqlarini, ilg‘or tajribalarini o‘z faoliyatida qo‘llash va o‘z ilmiy-pedagogik izlanishlarini amalga oshirishga qaratish.
3. Amalga oshirilayotgan ta’lim jarayonining holatini doimiy ravishda tahlil qilish, uni o‘quv jarayonini rivojlantirishning umumiy tendentsiyalari bilan bog‘lash, uning yakuniy va oraliq natijalaridan o‘z pedagogik faoliyatining pedagogik samaradorligini baholash mezoni sifatida foydalanish;
fan talablari bo‘yicha usullarning aniq variantlari loyihalarining haqiqiyligi.
4. O‘z pedagogik faoliyatini o‘z tizimidagi turli ta'lim vazifalarini hal etishning ijodiy jarayoni sifatida chuqur anglash.
5. O‘z-o‘zini tarbiyalash, fan yutuqlari va ilg‘or tajribalarni o‘rganish va qo‘llash, shuningdek, o‘zining pedagogik izlanishlari orqali o‘z kasbiy-pedagogik malakasini doimiy ravishda oshirish.
6. O‘z-o‘zini tarbiyalash va o‘z-o‘zini rivojlantirish orqali o‘zida ijodiy faoliyatning zaruriy sharti bo‘lgan kasbiy va pedagogik fazilatlarni shakllantirish; didaktik tamoyillarning butun tizimiga amal qilgan holda, ijodiy xarakterdagi pedagogik muammolarni hal qilishning tadqiqot qobiliyatlari va usullarini bosqichma-bosqich egallash.
Jamiyatning o‘qituvchiga qo‘yayotgan talablari “yo o‘z ustida ishlashni rag‘batlantiradi, yoki o‘qituvchini hech bo‘lmaganda uning ongida shu qarama-qarshiliklarni olib tashlaydigan har xil nayranglarga borishga majbur qiladi”.Psixologlar bunday qarama-qarshiliklarni bartaraf etishning kompensatsion mexanizmlarini ko‘rsatadilar: ratsionalizatsiya, inversiya, proyeksiya, "haqiqatdan qochish" va boshqalar. Kasbiy o‘z-o‘zini tarbiyalashning markazida, shuningdek, o‘qituvchi faoliyatining markazida maqsad va maqsad o‘rtasidagi ziddiyat yotadi. sabab.Motivning maqsadli o‘zgarishini ta'minlang- o‘z-o‘zini tarbiyalashga haqiqiy ehtiyojni keltirib chiqarishni anglatadi. O‘qituvchining shu tarzda uyg‘ongan o‘z-o‘zini tarbiyalashga bo‘lgan ehtiyoji shaxsiy faoliyat manbai (e'tiqod; burch, mas'uliyat, kasbiy sharaf, sog‘lom g‘urur va boshqalar) bilan yanada mustahkamlanadi.Bularning barchasi o‘z-o‘zini takomillashtirish uchun harakatlar tizimini keltirib chiqaradi., uning tabiati asosan professional idealning mazmuni bilan oldindan belgilanadi. Boshqa so‘z bilan,Pedagogik faoliyat o‘qituvchining nazdida shaxsiy, chuqur anglab yetilgan qadriyatga ega bo‘lsa, o‘z-o‘zini takomillashtirish zarurati paydo bo‘ladi, shundan so‘ng o‘z-o‘zini tarbiyalash jarayoni boshlanadi.
Ilmiy eslatmalar O‘z-o‘zini hurmat qilishni shakllantirishning ikkita usuli... Birinchidan intilishlaringiz darajasini erishilgan natija bilan bog‘lashdir va ikkinchi - ijtimoiy taqqoslashda, boshqalarning o‘zi haqidagi fikrlarini solishtirishda. Ammo bu usullardan foydalanganda o‘zini-o‘zi hurmat qilish har doim ham rivojlanmaydi. Past intilishlar o‘z-o‘zini hurmat qilishning haddan tashqari shakllanishiga olib kelishi mumkin, chunki faqat o‘z oldiga yuqori vazifalarni qo‘ygan o‘qituvchilar o‘z ishlarida qiyinchiliklarga duch kelishadi. Ijodiy ishlaydigan o‘qituvchi o‘zini va o‘z natijalarini hamkasblari bilan taqqoslash orqali o‘zini o‘zi qadrlashni shakllantirish usulidan qoniqmaydi.