O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi samarqand viloyati xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi tillarni o‘qitish metodikasi kafedrasi

Tasavvurorqaliyozish.Yuqoridako’rsatibo’tilganusullarbilanbirqatordatasavvurqilishorqalixovodaxarflarningshakliniyozliribmashqqildiriladi. O’qituvchidoskadayozibko’rsatganxarfyokibog’lanishlarnio’quvchilargaqandayqilibyozishni, ruchkaningxavodaxarakatiniko’rsatibo’quvchilartasavvurxosilqilganlaridanso’ngdaftargayozishgaruxsatetiladi. Bundaymashqlaro’quvchilarningqiziqishlarinio’stiradi.Xamdajismoniymashqlarnixambajarishimkoniniberadi. Ammoo’qituvchibuusuldanfoydalanishdasinfdagibarchao’quvchilarningqo’lxarakatiqanchalikto’g’riyokinoto’g’riekanliginibirvaqtdatekshiraolmaydi. Birnechao’quvchiniginakuzatibtegishliko’rsatmaberaolishimumkin. Nusxako’chirishtasavvurorqaliyozishchiroyliyozishgayordamchiusullardir. Xarflarnishaklinitaxlilqilishxarfvauningunsurlarinitaxlilqilishniturlichaamalgaoshirishmumkinxarflarniunsurlargaajratibtaxlilqilishxarbirxarfningnechaunsurdantuzilganliginixarbirunsurqandayshakilgaegaekanliginibuunsurlarboshqaxarflarbilanbog’lanishdaqandayko’rinishgaegabo’lishinio’quvchilartasavvuretadilar. Ammosoddalashtirilganxarflaralfavitiko’pxariflarniunsurlargaajratmaybirbutunshakildayozishnitavsiyaetadi. Ayrimxarflarbirnechaunsurdantashkiltopganbo’libularbirbutunshakldayoziladi , ammoo’qituvchiuningnechaunsurdaniboratekanliginifaqateslatibturishimumkin. Masalan, kichiknvamxarfiningbirinchiunsuribirxilshaklgaega , ammokichiknxarfidabittailmoqlikichiktayoqchabo’lsa , kichikmxarfidaikkitailmoqlitayoqchabo’ladibuyerdafaqato’qituvchixarflarningnechtaunsurdantashkiltopganliginieslatibo’tadi, yozishdaesabuxarflarqo’lxarakatiniuzmasdanyozishnitalabetadi.
Yozuvmalakasinionglio’zlashtirish.Chiroyliyozuvqoidalariniyaxshibilishyozuvmalakasiningshakillanishigayaqindanyordamberadi. Chiroyliyozuvqoidalariniqisqavatushunrliqilibbayonetishlozim. Shundaginao’quvchilarunito’liqo’zlashtirishlarivaamaldaqo’llashlarimumkin. Masalan , birinchisinfdadastlabto’g’rio’tirish , ruchkanito’g’riushlash , daftarnito’g’rixolatdaqo’yishkabitalablarasosidaso’zlardaxarflarningbalandliginivaqiyaliginibirxildasaqlashso’zlardaxarfunsurlarivaxprflarningorlig’inibiruzoqlikdachamalabyozishqoidalarikelibchiqadi. Faqatikkinchisinfdanboshlabchiroyliyozishmalakasigao’rgatishdayozuvtexnikasigaoidbo’lgankichikvaboshxarflarnibirxilbalandlikdachamalabyozish ; xarfva 4-5 xarfdaniiboratso’zlarniqo’lxarakatiniuzmasdanbog’labyozishtezvatozayozishkabiqoidalartalabetiladi. Yuqoridako’rsatibo’tilganxarbirqoidao’zininganiqmazmunigaegabo’lishikerak. O’quvchixarbirqoidaniastasekino’zo’rnidao’rganibborishilozim. Yozuvningqiyaligixaqidagitushunchalarchuqursingdirilgandanso’ngxarflarnibirxilmasofadatekizyozishqoidalario’rgatiladi. Xarflarni qo’lxarakatini uzmasdan yozish qoidalario’rganilgandanso’ng, so’zlarniqo’lxarakatiniuzmasdanyozishqoidalario’rgatiladi. Chiroyliyozuvdegandabizaniqchiziqlarbo’yichaxusnixatnamunalaridako’rsatilgandekyozilganxatnitushunimiz.Uchinchisinfdanboshlabesabuqoidalargayanaqo’shimchatezvatozayozishqoidalarikiritiladi. Ammoxarqoidanixardarsdao’quvchinibezdiradigondarajadatakrorlashyaramaydi, bundaongliravishdao’zlashtirishuchunmo’ljallanganqoidalarasqotishimumkin.