O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi samarqand viloyati xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi

1-topshiriq
. Qirqquloqlar, ochiq urug‘lilar va yopiq urug‘lilarning tuzilishini 
taqqoslang. Ularning tuzilishidagi o‘xshashlik va farqlarni aniqlang. 
2. Yopiq urug‘lilarning o‘simliklar olamida hukmronligi sababini aniqlang. 
2-topshiriq.
Suvda hamda quruqlikda yashovchilar, sudralib yuruvchilar va qushlarning 
tuzilishini taqqoslang. Ular o‘rtasidagi o‘xshashlik va farqlarni aniqlang. 
Nafas olish 
Ayirish 
Nerv sistemasi 
Sezgi organlari 
Ko‘payish 
Taqqoslanadigan jihatlar Qirqquloqlar 
Ochiq urug‘lilar 
YOpiq 
urug‘lilar 
Hayotiy shakli 
Ildizi 
Poyasi 
Bargi 
Ko‘payish organlari 
Ko‘payish 
jarayonining 
tashqi muhit omillariga 
bog‘liqligi 

---

42 
2. Qushlarning hayvonot olamida hukmronligi sababini aniqlang. 
O‘quvchilar topshiriqlarni bajarib bo‘lganlaridan so‘ng, o‘qituvchi biologik progress, 
aromorfoz, idioadaptatsiya, umumiy degeneratsiya haqida ma’lumot beradi va 
o‘quvchilardan misol keltirishlarini so‘raydi. O‘quvchilar o‘zlari to‘ldirgan jadvaldan 
foydalanib, yopiq urug‘lilar va qushlardagi aromorfozlarni aniqlashadi. SHu tarzda 
o‘quvchilarda bog‘lanishli fikr yuritish ko‘nikmalari shakllantiriladi va rivojlantiriladi. 
Mustaqil fikr yuritish (muammoli vaziyatlarni tahlil qilish, farazlarni ilgari 
surish, avval o‘zlashtirgan bilim, ko‘nikma va malakalarni yangi vaziyatlarda qo‘llab, 
yangi bilim, ko‘nikma va malakalarni egallash, o‘z fikrini dalillash). 
Mustaqil fikr yuritish shaxs hayotida muhim ahamiyat kasb etadi. SHu sababli 
biologiyani o‘qitishning barcha shakllarida, o‘quvchilarda mustaqil fikr yuritish 
ko‘nikmalarini rivojlantirishga ahamiyat berish zarur. 
Mustaqil fikr yuritish quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi: 
muammoli vaziyatlarni tahlil qilish; farazlarni ilgari surish; 
avval o‘zlashtirgan bilim, ko‘nikma va malakalarni yangi vaziyatlarda qo‘llab, 
yangi bilim, ko‘nikma va malakalarni egallash; o‘z fikrini dalillash; javobning 
to‘g‘riligini tekshirib ko‘rish. 
O‘quvchilarda mustaqil fikr yuritishni rivojlantirish uchun o‘qituvchi har bir 
mavzuni o‘rganishda muammoli vaziyatlarni vujudga keltirishi va o‘quvchilarning 
bilish faoliyatini muammoli vaziyatlarni hal qilishga yo‘llashi lozim. Masalan, 
«Loladoshlar oilasi» mavzusini o‘rganishda muammoli vaziyat vujudga keltirilib, 
o‘quvchilarning ikki urug‘pallalilar sinfi oilalarini o‘rganishda o‘zlashtirgan bilimlarini 
yangi kutilmagan vaziyatlarda qo‘llashga imkon yaratishi lozim. Jumladan, 
o‘quvchilarga quyidagi o‘quv topshiriqlarini bajarish tavsiya etiladi. 
Taqqoslanadigan 
jihatlar 
Suvda hamda quruqlikda 
yashovchilar 
Sudralib 
yuruvchilar 
Qushlar 
Tana qoplami 
Hazm qilishi 
Qon aylanishi 
YUragi 
Nafas olishi 
Ayirishi 
Nerv sistemasi 
Sezgi organlari 
Ko‘payishi 

---