O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi samarqand viloyat xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi

Sintaktik tahlil

An’anaga ko’ra, sintaktik tahlil deganda, gapni bo’laklarga ajratish (bosh va ikkinchi darajali bo’laklar) tushuniladi. Lekin, gap bo’laklarini o’rganishdagi bunday tahlil usuli elementlar sintaktik birliklar tahlilini qamrab ololmaydi. Zero, bosh va ikkinchi darajali bo’laklar vazifasidagi so’zlar sintaktik jihatdan bosh va ikkinchi darajali bo’laklar vazifasidagi so’zlar sintaktik jihatdan bo’linadigan hamda bo’linmaydigan konstruksiyalardan iboratdir. Shunday ekan gapni tahlil qilish metodi an’anaviy sintaktik tahlildan farqli o’laroq, ikki bosqichda olib borilishini taqoza etadi. Bunda gapdagi elementlar yoki sintaktik birliklar avval komponentlab tahlil qilinib, keyin bu komponentlar u yoki bu sintaktik o’rinda sintaksemalarga ajratiladi. Bu kabi tahlil tipi avval ham mavjud bo’lib, uni ko’pincha ravishdosh, sifatdosh oborotlar deb ajratilib kelingan. Nazariy grammatika(N.Mahmudov, A.Nurmonov) mualliflari esa bunday tipdagi sintaktik bo’laklarni ravishdosh, sifatdosh va harakat nomi o’ramlari atamasi bilan yuritishadi. Bunday tahlil dastlab A. M. Muxin tomonidan ishlab chiilgan bo’lib, ko’pgina olimlar ishlarida keng qo’llanilgan. Gapni komponent tahlil qilishdan asosiy maqsad: gap strukturasida kelgan sintaktik birliklar o’rtasidagi o’zaro aloqani aniqlash va ularni bir-biridan farqlashdir. Biroq an’anaviy nazariy grmmatikalarga nazar tashlasak, ayrim tilshunoslar mustaqil gaplarning o’zaro birikishini bog’lovchilar orqali bog’lanish, deb ta’kidlasa, ba’zilari ergash gaplarning bosh gap bilan bog’lanish usullari deb tushunadi.

Fonetik tahlil

So'z va jumla fonetik tahlil nima tushunishga harakat qiling. Axir, maktabda, birinchi sinfda, talabalar bilish va bu tahlil amalga oshirish imkoniyatiga ega bo'lish zarurligini duch keladi. Ba'zi bolalar bog'chalari ham tovushlar va harflar o'rganish uchun darslari. Men uni xato qilmaydi, deb aytish kerak, bola yaxshi bo'lishi kerak fonemik quloq. Va u maktab yoshidagi oldin ota-onalar uchun zarur bo'lgan, uning rivojlanishi bilan shug'ullanish. So'ngra bolalar maktabda bir muammo kamroq bo'ladi.

Fonetik tahlil so'zlar, bo'g'inlar va tovushlarni tuzilishi o'rganish hisoblanadi. Bolalar qoidalarini yod uchun etarli emas, quloq va tovushlarni aniqlash, harf va tovushlar o'rtasidagi aytganda urg'u qo'yish va transkripsiya tushunish huquqiga ajrata imkoniyatiga ega bo'lish uchun juda ham muhim hisoblanadi.