O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi qo’qon davlat pedagogika instituti tabiiyot va geografiya fakulteti

O'quv  ko'rgazmali  qo'llanmalar:  «Biologiya  fanidan  plakatlar  to'plami», 

Sodda xayvonlar tuzilishi  (6-plakat);  «Biologiya  fanidan  proyeksion  ko'rgazmali-

metodik qo’lilanmalar» (29-32, betlar proyeksion ko'rgazmali-metodik qo'llanma). 

Ishni bajarish tartibi: 

1. 

Mikroskop ish holatiga keltiriladi. Buning uchun mikroskopni stol chetidan 5-8 

sm. uzoqlikda, shtativini o'ziga qaratib joylashtiriladi. 

2. 

Infuzoriya  tufelkasi  tayyorlangan  pichan  ivitmasi  kulturasidan  vaqtinchalik 

mikropreparat tayyorlanadi: 



  Infuzoriya  tufelkasi  kulturasi  oldindan  tayyorlanadi.  Bu  quyidagicha 

tayyorlanadi:  pichan  suvda  qaynatiladi  va  xona  haroratida  bir  necha  kun 

saqlanadi (O'qituvchi oldindan tayyorlab qo'yishi lozim). 



  Buyum oynasiga tomizgich yordamida tayyorlangan kulturadan olib 

tomiziladi,  



  Tomizilgan suv tomchisini ustidan qoplagich oyna bilan yopiladi. 



  Chetidagi ortiqcha suv filtr qog'ozi yordamida shimdirib olinadi. 

3. Tayyorlangan vaqtinchalik mikropreparat buyum stolchasiga qo'yiladi. 

Vaqtinchalik tayyorlangan mikropreparat oldin mikroskopning kichik obyektivida, 

so'ngra katta obyektivida kuzatiladi. Kuzatishlar: 

---

 

33 



  Infuzoriya  tufelkasining  tana  shakli,  lining  oldingi  (kengroq)  va  orqa 

(torroq) tana qismi topilib, og'iz oldi chuqurchasi o'rganiladi. 



  Infuzoriya tufelkasining harakatlari kuzatiladi.. 



  Infuzoriya  tufelkasini  kichik  va  katta  yadrosi,  ovqat  hazm  qilishi  va 

qisqaruvchi vakuollari aniqlanadi. 



  Daftarga  infuzoriya  tufelkasining  tuzilishi  chiziladi  ,  kuzatilgan  tana 

qismlarining nomlari yoziladi. 



  Chizmada ovqat hazm qilish va ayirish jarayonida ishtirok etadigan organlar 

har xil rangda belgilanadi. 



  Buyum  oynasidagi  tufelkali  pichan  ivitmasi  tomchisiga  sirka  kislota  yoki 

osh tuzining eritmasidan bir tomchi tomiziladi. 



  Tomchi  qoplagich  oyna  bilan  yopiladi  va  mikroskopning  katta  obyektivida 

kuzatiladi. 



  Tufelka  tanasidan  otilib  chiqadigan  kuydiruvchi  tanachalar  topiladi  va 

funksiyasi aniqlanadi. 



  Xuddi  shu  tarzda  amyoba  va  yashil  evglena  bilan  laboratoriya  ishi 

o'tkaziladi va kuzatishlar yozib boriladi.