O`zbеkiston rеspublikasi xalq ta'limi vazirligi navoiy davlat pеdagogika instituti

Ijtimoiy pedagogik texnologiya haqida umumiy tushunch, uning o`ziga xos 
xususiyatlari. 
O’z  kasbining  xususiyatlarini  o’rganib  chiqqan  ijtimoiypedagog  oldida  bu 
bilimlarni  bolalar  ijtimoiylashuvida,  ularni  deviant  xulq-atvorini  oldini  olishda  ularga 
                                                
4
 “Маҳалла” хайрия жамғармасини тузиш тґғрисидаги 1992- йил 12 сентябрдаги ҳамда “Маҳалла” хайрия 
жамғармасига маблағ ажратиш тґғрисидаги 1992- йил 8-октябрдаги фармонлари 

---

 
202 
ularga yordam berish jarayonida amaliy tadbiq etish muammosi ko’riladi. Bu muammoni 
hal qilish uchun  ijtimoiy pedagogik  faoliyat  metodlari va texnologiyalarini bilish zarur. 
Avvalambor bu tushunchalarning ta’rifini aniqlab olish lozim.
 
 
Ma'lumki,  so`nggi  yillarda  pedagogika  olamida  «texnologiya”,  “pedagogik 
texnologiya”  kabi  tushunchalar  kirib  keladi  va  ularning  mazmuni  va  mohiyati  bilan  biz 
oldingi  kurslarda  tanishib  o`tganmiz.  Ulardan  farqli  o`laroq  ijtimoiy  pedagogik 
texnologiyaning mazmuni va mohiyati nimadan iborat degan haqli savol tug`iladi. 
“  ijtimoiy  pedagogik  texnologiyalar”  tushunchasi  “pedagogik  texnologiya”  va  “ 
ijtimoiy texnologiya” tushunchalaridan kelib chiqqan. 
Pedagogik-texnologiya  ikki  sohada  o’z  ildizlariga  ega.  Birinchisi,  texnik  fanlar-
o’quv jarayonining effektivligini oshirishga yordam beruvchi texnik vositalarni qo’llash 
va ishlab chiqish. Ikkinchisi, ijtimoiy fanlar hisoblanadi. 
80-yillar  o’rtalarida  pedagogik  amaliyotda  SH.A.Amonashvili  (ijtimoiy-shaxsiy 
texnologiya),  V.P.Bespalko  (dasturlashtirilgan  ta’lim  texnologiyasi),  S.N.Lo’senkova 
(istiqbolli  ta’lim)  va  boshqalarning  pedagogik  texnologiyalari,  V.A.Karakovskiy, 
N.E.Selivanova,  N.I.Hurkova  va  boshqalarning  pedagogik  tarbiya  tizimlari  umum  tan 
olindi.  “Pedagogik  texnologiyalar”  o’quv  fani  professional  pedagoglarni  tayyorlash 
dasturiga kiritildi. 
Hozirgi  kunda  pedagogik  texnologiyalar  deganda  insoniyat  va  texnik  zahiralardan 
foydalanishi  orqali  o’quvchilarning  ta’lim-tarbiya  jarayonlarini  rejalashtirish,  baholash 
metodlari  tushuniladi.  Pedagogikada  texnologik  yondoshuvning  maqsadi  barcha 
maqsadlarga erishish kafolatlangan ta’lim-tarbiya jarayonini tashkil qilishdir. 
Pedagogik  texnologiyalar  pedagogik  jarayonning  barcha  boshqariladigan  tarkibiy 
qismlarini tizimli tahlil qilish, nazorat qilishni ko’zda tutadi. 
 
Ijtimoiy-pedagogik 
texnologiya- 
bu 
sotsium 
a'zosi 
sifatida 
insonning 
ijtimoiylashuvi jarayonidagi faoliyati, hatti-harakatlari va ongiga ma'lum maqsad asosida 
ta'sir o`tkazuvchi pedagogik metodlar va vositalar majmuidir. 
 
Bolalar  va  o`smirlar  orasidagi  ijtimoiy-pedagogik  faoliyat  texnologiyasi  quydagi 
shaklda amalga oshiriladi: 
1.Tashkiliy  faoliyat.  Bu  faoliyat  bolaning  o`qituvchilari,  ota-onalari,  tenghurlari 
bilan  uchrashuvlar,  suqbat  o`tkazish,to`plangan  materiallarni  tahlil  etish  va  shu  asosda 
bolaga ijtimoiy-pedagogik yordam berish kabi ishlarni o`z ichiga oladi. 
2.Tashxis qo`yish ishlari. Bu faoliyat bola yoki o`smir shaxsini o`rganish, turli xil 
savol-javob ishlarini olib borish kabi ishlarni o`z ichiga oladi. 
3.Bolalar va o`smirlar orasida treninglar tashkil etish. 
4.Kommunikativ-metodik ishlarni olib borish. 
5.Kasbga yo`naltirishga doir faoliyat. 
6.Ijtimoiy  zararlarga  qarshi  bolalarning  ijtimoiy-psixik  ko`nikmalarini  hamda 
tanqidiy munosabatlarini shakllantirishga doir faoliyat ko`rsatish. 
Ijtimoiy  texnologiyalarning  turlaridan  biri    ijtimoiy  ish  texnologiyalari  bo’lib  ular  
ijtimoiy pedagogik texnologiyalarga juda yaqin, chunki yuqorida ta’kidlagandek  ijtimoiy 
pedagog va  ijtimoiy ishchi faoliyatining jihatlari ko’p. 
 Ijtimoiy  pedagogik  texnologiya    ijtimoiy  va  pedagogik  texnologiyalarni 
birlashtiruvchi texnologiya hisoblanadi. 
Ijtimoiy  pedagogik  texnologiyalarni  ishlab  chiqish  imkoni    ijtimoiy  pedagogik 
faoliyatning  o’z  tuzilishiga  ega  ekanligiga  bog’liq.    ijtimoiy  pedagogik  faoliyat  maqsad 
va  vazifalarni  aniqlashdan  boshlanadi.  Bularni  mutaxassislar  yechishlari  lozim,  ya’ni 
bolada  muomala  ko’nikmalarini  shakllantirish,  unga  yangi  muhitga  ko’nikishga  yordam 

---

 
203 
berishdir    va  boshqa  maqsadlar  o’z  navbatida  faoliyat  mazmuni,  uning  amalga  oshirish 
metodlari va uni tashkillashtirish shakllarini aniqlab beradi.   
Ijtimoiy pedagogik faoliyat  maqsadi,  uning natijalari va  mazmuni qanchalik to’g’ri 
aniqlanganligi, unga yerishish uchun qanday metodlar tanlanganligiga bog’liq bo’ladi. 
SHunday  qilib    ijtimoiy  pedagogik  texnologiya    ijtimoiy  pedagogik  faoliyat 
metodlari va usullari majmuasidir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 Ijtimoiy  pedagogning  aralashishni  talab  qiluvchi  har  qanday  muammoni  hal  qilish 
unga  tashhiz  qo’yishdan  boshlanadi.  Tashhiz  qo’yish  axborot  taxlili,  to’plash  va 
tizimlashtirishdan iborat. 
Keyingi bosqich bu muammoni hal qilish yo’llarini qidirish. Buning uchun tashhiz 
asosida maqsad qo’yiladi va unga muvofiq faoliyatning aniq vazifalari belgilanadi. 
 ijtimoiy  pedagog  qanday  texnologiyani  qo’llashga  ko’ra  shunga  mos  tushuvchi 
faoliyat  metodlari  va  shakllarini  tanlaydi.  Ish  yakunlanganidan  so’ng    ijtimoiy  pedagog 
bola muammosi qanchalik to’g’ri hal qilinganiga baho berishi lozim. 
 
 ijtimoiy texnologiyalar tasnifi 
 
Tasnif asosi