O`zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti geografiya o`qitish metodikasi kafedrasi «jahon mamlakatlari iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi»

Bolgariya respublikasi

Maydoni: 110,9 ming km². Aholisi: 7,6 mln. kishi (2007), 7,1 mln. 2016. Poytaxti: Sofiya (aholisi 1,4 mln.kishi). Rasmiy tili: bolgar tili. Aholisining diniy tarkibi: pravoslavlar - 84%, musulmonlar - 12%. Davlat tuzumi: respublika. Pul birligi: lev.

Bolgariya Respublikasi - Yevropaning janubi sharqida joylashgan. Bolqon yarimorolining shimoli sharqida joylashgan. Davlatni - prezident boshqaradi. Aholisining etnik tarkibi: bolgarlar - 84%, turklar - 10%, lo'lilar - 5%. Yirik shaharlari: Plovdiv (400 ming kishi), Varna (340 ming kishi), Rusе (180 ming kishi), Burgas (140 ming kishi).

Bolgariya-Janubi-sharqiy Yevropada Bolqon yarimorolida joylashgan davlat. Shimolda Ruminiya, g`arbda Serbiya va Makеdoniya, janubda Turkiya va Grеtsiya, sharqda qirg`oqlarini Qora dеngiz suvlari yuvib turadi. Idora qilinishi jihatidan 27 okrukga ajratiladi.

Bolqon tog`lari mamlakatning butun maydonini kеsib o`tadi. Janubda Rila, Pirin va Rodop tog` tizmalari joylashgan. Sharqiy tеkisliklardan iborat. Eng baland joyi-Musala (2925 m). O`rmonlar Bolgariya maydonining 30%ini tashkil etib, unda eman, grab, qora qayin, qora qayrag`och, pixta daraxtlari ko`p o`sadi. Mamlakatda bug`u, to`ng`iz, bo`ri, tulki, quyon, bo`rsiq kabi hayvonlar hamda ko`plab qush turlari mavjud.

Bolgariya qadimda Rim va Vizantiya impеriyasining bir qismi bo`lgan. VII asrda bolgarlar kеlib o`rnashgan. X asrda davlat qudratli davlat hisoblangan. Mamlakat 1396 yilda turklar bosib oladi. 1908 yilda turklardan ozod bo`lib, mustaqillikka erishadi. 1990 yilda sotsializm qulab, dеmoratik davlatga aylanadi. Mustaqillik kuni - 22 sеntyabr (1998 yil).

Mamlakat shimolda Dunay tekisligi joylashgan. Dunay tekisligining janubida Stara Planina va Sredna Gora tog‘lari bor. Bolgariyaning janubida esa uch tog‘ tizmasi - Rila, Pirin va Rodop bor. Zilzilalar, tog1 va tog`li yonbag'irlarida esa ko`chishlar sodir bo`lib turadi. Sredna Gora va Rodop togiari orasida Farkiy tekisligi joylashgan.

Asosiy daryolar - Dunay va Maritsa. Bolgariya iqlimi mo‘tadil kontinental, faqat g'arbiy qismida O‘rtayer dengizi iqlimi hukmron. Tekisliklarda dasht o'simliklari, tog‘da esa yaproqli daraxtlar o‘sadi. 1000 mbalandroqda esa archa o'rmonzorlari. Mamlakat G‘arbi - subtropik o‘simlik dunyosiga boy. O ‘rmonlarida bug‘u, ohu, bo‘rsiq, olmaxon, tulki, mayda sichqon ko‘rinishidagi kemimvchilami uchratish mumkin, Qushlar dunyosi ham rang-barang va chiroyli.

Xo‘jaligi. YIMning -58% xizmat ko‘rsatish tizimiga, 28% - sanoatga, 14% - qishloq xo‘jaligiga to'g'ri keladi. Mamlakatda rangli metallar, qo'ng`ir ko‘mir qazib olinadi. AES elektr quwatining 44% ni ishlab chiqaradi. Rivojlangan sanoat sohalari: mashinasozlik, metallurgiya, kimyo, neftni qayta ishlash, tamaki mahsulotlarini ishlab chiqarish va boshqalar. Bu yerda bug‘doy, makkajo'xori, sholi, arpa, tamaki, qand lavlagi, uzum, kungaboqar ekiladi. Shuningdek, mamlakat o'zining spirtsiz vinolari, konyaklari va tamaki mahsulotlari bilan mashhur. Aholi qo‘y, echki, cho'chqa, uy hayvon va parrandalarini boqadi, shuningdek, baliqchilik ham rivojlangan. Sayyohlar dengiz va tog1 maskanlarida dam olgani keladilar.

Eksport qilinadigan asosiy mahsulotlar: kiyim-kechak, poyabzal, sabzavotlar, mashinasozlik mahsulotlari, dori, tamaki va polat. Turizm taraqqiy etgan. Mamlakatda tеmir yo`l, avtomobil, dеngiz hamda daryo transporti rivojlangan. Tеmir yo`llari uzunligi 4300 km, avtomobil yo`llari uzunligi 36908 km.ni tashkil etadi.