O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti o‘zbek tili va adabiyoti fakulteti

chizi-chizi moy 

---

3 
(77), 
bosiriq-bosiriqli kecha 
(45) so‘zlarini butunlay Oybekka xos deyish mumkin. 
Ular adibning bir asaridan ikkinchisiga ko‘chib yuradi. (Ularni «Nur qidirib» 
povesti, «Oltin vodiydan shabadalar» romanida ham uchratamiz). 
Oybek uslubiga xos bo‘lgan tabiat manzarasining nafis tasviri dahshatli 
urush voqealari hikoya etilayotgan paytlarda ham yozuvchini tark etmaydi. Ijodkor 
yaratgan qahramonlar qanday holatda bo‘lmasin, insoniy munosabatlardagi va 
tabiatdagi go‘zalliklarni tuyib turishadi. Oltin so‘zi asosida yaratilgan birliklar esa 
ularga uyg‘un: 
Quyosh bulutlar orasidan, ora-sira mo‘ralar, sarg‘aygan 
daraxtlarni bir zumgina oltinlatib, eringandek, yana bulut ko‘rpasiga cho‘lg‘ardi
(71). 
Bektemir homuza tortib uvishgan oyoqlarini siladi. Ruhni qanoatlantiruvchi 
charaqlagan oltin janglarni esladi 
(82). Bektemir yaralangan. Bir necha yaradorlar 
bilan sanbatga boradi: 
Chiroqda oltinlangan sochlari 
qirqiq, lekin siqib o‘rilgan 
oq ro‘molcha tagida ikki chakkasida soch tolalari ko‘rkam salqib turgan semiz, 
do‘ndiqqina bir qiz u bilan ovora bo‘ldi 
(56). Bu garchi yozuvchi tasviri bo‘lsa-da, 
shu bilan birga Bektemirning ham nigohi. Yana bir misol:
O‘rmondan topib 
olingan Zina bilan Bektemir o‘rtasidagi suhbatdan: Hozir nima yeymiz?- so‘radi 
qiz 
oltin kiprikli, zangori ko‘zlarini 
javdirttib. –Hozirmi? Uxlaymiz…
(104) Yana 
yuqoridagi gaplarni takrorlashga to‘g‘ri keladi.Jang maydoni tasvirida ham 
yozuvchi o‘z uslubidan chekinmaydi: 
Choshgohdan so‘ng havo ochildi. Kuz 
quyoshida 
yaproqlar oltinday mudrardi.
Qayrdandir, o‘rmon ortidan qalin tutun 
burxsib ko‘tarildi. Ko‘kda dushman bombardimonchi samolyotlari gola-gala 
izg‘irdi. Jangchilar oyoqlarini ba’zur sudrashardi 
(120). 
Bu, nazarimizda, Oybekning o‘z qahramonlariga, tabiat tasviriga alohida 
e’tiqodi, ifodadagi o‘z uslubi.
Yuqorida ta’kidlaganimizdek, asar qahramonlari va tabiat, xususan, 
O‘zbekiston tabiati uyg‘unligi asarda juda ko‘p sezilib turadi. Zero, buyuk so‘z
san’atkori bo‘lgan Oybekning ham buni juda-juda istaydi. Agar shunday
bo‘lmaganda edi, O‘zbekiston mayizi ham oltingi qiyoslanmasdi: 
Kamol baquvvat 
yigitlari bilan yong‘oqlarni qars-qurs chaqib,