O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi a. Avloniy nomidagi xalq ta’limi tizimi muammolarini o‘rganish istiqbollarini belgilash ilmiy-tadqiqot instituti

2.3. Delphida standart komponentalardan foydalanib masalalar yechish
Dasturlash – bu dastur yaratish bo‘lib, uni yaratishda quyidagi boskichlar bosib utiladi:

• 
  Qo‘yilgan masalani dasturlash mumkinligini tekshirish;
  
• 
  Qo‘yilgan masalaning algoritmini tanlash yoki kayta ishlash;
  
• 
  Buyruklarni yozish;
  
• 
  Dastur xatoliklarini tekshirish;
  
• 
  Testdan utkazish.
  

Qo‘yilgan masalani dastrlash mumkinligini tekshirish – kerakli boskichlardan biri bo‘lib, masalaning kuyilishi sinchikovlik bilan tekshiriladi va natija olish uchun ma’lum bir formaga tushiriladi.
Masalan, masalaning kuyilishi bo‘yicha kvadratli tenglamani umumiy ko‘rinishi quyidagicha yoziladi ax²+bx+c=0 va uni quyidagi formalarga bo‘lish mumkin:

• 
  (a,b,c) nomalumlik darajasining koeffitsientlari dasturlashda boshlang‘ich shart xisoblanadi;
  
• 
  Nomalumlar albatda dialog rejimida, klaviaturadan dastur ishlayotgan vaqtda kiritilishi shart;
  
• 
  Chiqariladigan natijalar ma’noga ega bo‘lishi kerak;
  
• 
  Agarda natija ma’noga ega bulmasa, ogoxlantiruvchi suz chiqishi kerak.
  

Tuzilgan dastur Windowsda ishlash uchun mo‘ljallanadi, tuzilayotgan dasto‘rga ixtiyoriy ravishda dalog oynalarini kushish mumkin.
Qo‘yilgan masalaning algoritmini tanlash yoki kayta ishlash boskichida natija olish uchun kerak bo‘ladigan muxit tekshiriladi. Agarda masala turli usullar bilan yechiladigan bo‘lsa, dasturchi eng kulay ya’ni tez va anik ishlaydigan usulni tanlaydi.
Buyruklarni yozish – programmaga qo‘yilgan talablar tekshirilganidan va algoritmi tuzilganidan sung, u tanlangan dasturlash tillaridan birida yoziladi.
Dastur xatoliklarini tekshirish boskichida yaratilgan dastur ichidagi xatoliklar izlanadi. Dasturdagi xatoliklar ikki qismga bulinadi: sintaktik (matn ichidagi xatoliklar) va algoritm. Sintaktik xatoliklarni (belgilarning almashganlig, tushirib koldirilganligi va xokazolar) oson topiladi. Algoritm xatoliklarini topish mushkulrok kechadi. Ma’lumotlarni kiritish bir-ikki bor takrorlanganda dastur tugri ishlasa, xatoliklarini tekshirish bo‘limi yakunlangan xisoblanadi.
Testdan utkazish boskichi uta muxim bo‘lib, yaratilgan dasturdan boshqalar xam foydalanishi xisobga olinadi. Bu boskichda eng kup kancha malumotni kutara olishi va unda kiritilishi mumkin bo‘lgan notugri malumotlar tekshiriladi.