O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vaziriligi qo’qon davlat pedagogika instituti

Xulosalar. 

 

     1.  Neft azotli asoslarini tadqiq etish bo’yicha ilmiy manbalar      o’rganildi va 

ularning tarkibi, tuzilishini o’rganish tizimi ishlab chiqildi. 

2.  Farg’ona  tovar  neftining  yuqori  xaroratda  qaynovchi  fraktsiyasidan  azotli  

asoslar  kislotali  ekstraktsiya  usulida  ajratib  olinib,  uning  elementar  tarkibi 

aniqlandi  va  erituvchilarning  elyuatrop  qatoridan  foydalanib  kichik 

faraktsiyalarga ajratildi. 

3.  Azotli  asoslarning  kichik  faraktsiyalari  tarkibi  murakkab  aromatik  va 

geteroorganik  aralashmalardan  iboratligi  sababli  ularning  analizida  yupqa 

qatlam  xromotografiyasidan  foydalanish  maqsadida  model  birikmalarning 

tabiati alyuminiy oksidning yupqa qatlamida tadqiq etildi. 

4.  Erituvchi-xarakatlanuvchi 

fazaning 

tabiatiga 

bog’liq  xolda  analiz 

qilinayotgan  azotli  asoslar  ajralish  tartibi  o’zgarishi  mumkinligi  aniqlandi. 

Analiz  o’tkazilgan  sharoitda  aromatik  uglevodorodlar,  sulьfidlar  va 

tiofenlarning ajralish tartibida ham o’zgarish kuzatildi. 

5.  Tadqiqotlar natijasida quyidagilar aniqlandi: metilen xlorid xarakatlanuvchi 

fazaga faol qo’shimcha sifatida qo’shilganda analiz qilinayotgan birikmalar 

aromatik 

xalqaning 

ortib 

borish 

tartibida 

elyuirlanadi; 

dioksan 

qo’llanilganda  esa  moddalarning  ajralishi    bog’lanmagan  elektron 

juftlarning  adsorbent  bilan  ta’sirlashishi  va  fazoviy  xolatiga  bog’liq  xolda 

sodir bo’ladi. 

6.  0,5  %  titan  (III)-oksidi  qo’shilgan  zaharlangan  Al-Co-Mo  katalizatori 

xinolinlarga  nisbatan  tanlab  ta’sir  etish  xossasini  namoyon  qildi.  230ºS  da 

Ar–N  bog’ning  uzilishi  hosil  bo’lgan  moddalarga  ko’ra  dastlabki 

moddaning tuzilishini aniqlash mumkinligi asoslandi.  

7.  Olib borilgan tadqiqotlar natijalari asosida yupqa qatlam xromotografiyasini 

geteroorganik  birikmalar  uchun  preparativ  variantda  qo’llash,  undan    neft 

azotli asoslarini o’rganishda foydalanish, azotli asoslar guruxlari tarkibini va 

tuzilishini o’rganish tartibi bo’yicha tavsiyalar berildi.   

---

 

50