O`zbekiston respublikasi xalq ta’limi

4. Axborot jamiyatida yozma nutq madaniyati

Samarali yozma aloqa almashinuvi (kommunikatsiya) uchun formalizm va kanselyarizm doirasidan chiqish kerak. Axborot jamiyati vositalari bilan qurollani zarur. Bular: axborot uchun berilganlik (informativnost), tuzilish (struktura) va axborotga mo‘ljallangan (informatsion) dizayn (29-slayd).

Axborot uchun berilganlik (informativnost) – bu matnni ortiqcha (keraksiz) so‘z va gaplardan tozalashdir. Klishe va kanselyarizm, pleonazm, tavtologiya va aniq ko‘rinib turgan tushunchalar, ortiqcha mantiqiy bog‘lanmalar matndan “qaychilanishi” kerak.
Klishe - ko‘p chaynalgan (siyqasi chiqqan) ibora; bir qolipdagi gaplar.
Kanselyarizm (rasmiy nutqda, yozishmalarda ishlatiladigan so‘z va iboralar.
Pleonazm (ot grech. pleonasmos - izbыtok, chrezmernost) - upotreblenie v rechi blizkix po smыslu i potomu logicheski izlishnix slov.
Misol: Inson doim yuksak cho‘qqilarga intilishga harakat qilishi lozim.
Tavtologiya (ot grech. tauto- to je samoe logos - slovo) - povtorenie odnokorennыx slov ili odinakovыx morfem. Primer: Rukovoditeli predpriyatiy nastroenы na delovoy nastroy. (30-slayd).
Axborot jamiyatida axborot bilan ishlash mahoratini yaxshi egallagan kishilar muvaffaqiyatli kishilar sanaladi. Ushbu ma’ruza doirasida bizni axborot kishisi mahoratining ikki jihati qiziqtiradi: axborotni ishlab chiqarish va axborotni idrok qilish. Birinchisini yozma nutq madaniyati deb nomlaymiz, ikkinchisini esa – o‘qish (mutolaa) madanayati deb ataymiz.

•