O‘zbekiston respublikasi xalq ta’lim vazirligi

O’rta asrlar xristianlik falsafasining tamoyillari

1. 
   slayd
   

1	teosentrizm	1) Xudo – olamning markazi; 2) Xudo – fikrlar markazi
2	kreasionizm	xudo olamni hyech narsadan yaratganligi haqidagi ta’limot
3	teodiseya	olamda yovuzlikning mavjudligi xudoning mutloq adolatli ekanligi haqidagi diniy tasavvurlarni inkor etmaydi, deb isbotlashga urunuvchi diniy-falsafiy ta’limot
4	providensializm	tarixni xudoning irodasi mahsuli deb biluvchi ilohiyot konsepsiya
5	soteriologizm	qalbni qutqarishga yo’naltiruvchi ta’limot
6	revelyasionizm	xudoni kashf etish tamoyili
7	sxolastika	diniy aqidalarni mantiqiy isbotlash yo’li bilan “rasianal” asoslashga uringan diniy – falsafiy ta’limot
8	tradisionalizm	diniy aqidalarni, cherkovning ijtimoiy-axloqiy konsepsiyalarini fan taraqqiyoti, ijtimoiy hayotdagi va dindorlar ongidagi o’zgrishlarga qarab qayta ko’rib chiqishga bo’lgan urunishlarni rad etadi

9	ekzegetika	bibliyaning mazmuni va mohiyatini izohlab va tushuntirib berish bilan shug’ullanuvchi ilohiyot bo’limi
10	dogmatika	o’rin va vaqtning konkret sharoitlarini e’tiborga olmay, u yoki boshqa muammolarga hamisha bir nazar bilan qarash, aqidalar bilan ish tutish
11	esxatologiya	olam va insonning so’nggi taqdiri, oxirati haqidagi diniy ta’limot

2. 
   slayd
   

Patristikaning asosiy nazariy muammolari
uchlanganlik muammosi	inkarnasiya muammosi	ilohiyot bilan falsafaning aloqasi	e’tiqod va bilimning birligi

Patristika
Gnostisizm	Apologetika	Dogmatika
Antik falsafani ng, xususan plotonizm hamda stoisizm g’oyalarini sharqdagi diniy tasavvurlar bilan eklektik tarzda qorishtirib yuborganlar. G har jihatdan mukammal xudoning mavjudligini tan oladilar . G uch yo’nalishga bo’linadi: xristian gnostisizmi (1-Sh asr.) ommaviy gnostisizm (1-Sh asr.) -falsafiy gnostiszm (P-asr.) Kliment Aleksandrskiy (P- oxiri, Sh asr bosh) Origen Aleksandrskiy (185-254 y.)	Ilohiyotning tafakkur dalillari yordamida diniy ta’limotni himoya qilish va oqlash bilan bog’liq bo’lgan sohasi Yustin Muchenik (100- 165 y.) Tertuplian (160-240 y.)	O’rin va vaqtning konkret sharoitlarini e’tiborga olmay, u yoki boshqa muammolarga hamisha bir nazar bilan qarash, aqidalar bilan ish tutish Avreliy Avgustin (354- 430 y.)

Sxolastika

3. 
   slayd
   

(lot. Shcolasticos – maktabga oid) – o’rta asr falsafasi bo’lib, u o’rta asr ideologiyasida (G’arbiy Yevropa mamlakatlarida) hukmron mavqyeni egallagan. Sxolastlar o’z nazariyalarining asosiy maqsadini xristian dinini himoya qilishdan iborat deb hisoblaganlar
Asosiy masala	Asosiy tezis	Asosiy falsafiy savol
- bilim va e’tiqod munosabati	- e’tiqod aqldan ustun	- umumiylikning yakkalikka munosabati
Sxolostikaning rivojlanish bosqichlari
I	II	III
Ilk sxolostika (IX-XII asr.) Ioann Skot (Eriugena) (810-877 y.) Rosselin Kompyeniskiy (1050-1210 y.) Anselm (1033-1109 y.) Pyer Abelyar (1079-1142 y.)	Yetuk sxolostika (XIII asr.) Foma Akvinskiy (1225-1274 y.) Duns Skott (1265-1308 y.)	Tugab borayotgan sxolostika (XIV-XV asr.) Uilyam Okkam (1300-1350 y.) Jan Buridan (XIV asr.) Nikola Orem (1320-1382 y.)

Realizm va nominalizm

4. 
   slayd
   

Realizm	Nominalizm
Universaliylar realdir. Universaliylar narsalarga qadar mavjud bo’ladi. Foma Akvinskiy (1225-1274 y.) Anselm Kenterberiyskiy (1033-1109 y.)	Universaliylar real mavjud narsalar emas, balki ular faqat nomlardir. Universaliylar narsalardan keyin Duns Skott (1265-1308 y.) Uilyam Okkam (1300-1350)

Uyg’onish davri G’arbiy Yevropa falsafasi rivojining bosqichlari

5. 
   slayd
   

Gummani zm	Natur- filosofiya	Aristo- telizm	Neopla- tonizm	Skepti- sizm	Utopiz m	Diniy falsafa
Insonpar varlik – insonni eng yuqori qadr- qimmatli deb qarovchi, uning ozodligini va har tamonlam a rivojlanish ini himya qiluvchi nazariya	Tabiat falsafasi; tabiat hodisalar ini mavhum falsafiy prinsipla rgaasosla nuvchi aql yuritish yo’li bilan sharhlash ; tabiatnin g umumiy manzaras i- ni berishga urinish	Uyg’oni davri aristotel chilari tomizm ruhida aristotel izmni tanqid qilish bilan unga asos soldilar.	Ploton falsafasi elementla rini Aristo tel ta’l- imotida ilgari surilgan g’oyalar bilan uyg’unlas h- tirish	Yangidan tug’ilib kelayotga n madaniya tning keskin zavqu shavqi ayrim yuzakilikl arni ham keltirib chiqarga n edi. Shuning uchun Uyg’onis h davrining ayrim mutafakk irlari buni anglab, tanqidiy fikr bil- dirganlar	(grek. U-yo’q, topos- o’rin, ya’ni o’rni yo’q demak dir) bu ta’limo tda ilgari surilga n tuzumd a barcha kishilar ning to’la ijtimoi y tengligi amalga oshgan bo’ladi.	Protestant- cha dunyoqara shni shakllan- tirish
Vakillari
Franchesk a Petrarka Kollyucho Salyutati Leonardo Bruni Podjo Brachchol ini Leon Battista	Nikolay Kopernik Djordano Bruno Leonardo da Vinchi Galileo Galiley	Pyetro Pompo- nassi Simon Porsio	Nikolay Kuzanski y Marsilio Fichino Piko della Mirandol a Franches ko Patrisi	Mishel Monten Genrix Kornelius Djanfran -chesko Piko	Tomas Mor Tomas Myuns er Tomm azo Kampa -nella	Erazm Rotterdam -skiy Martin Lyuter Ulrix Svingli Jan Kalvin

Alberti Lorenso Valla

Uyg’onish davri G’arbiy Yevropa falsafasi rivojining tamoyillari

6. 
   slayd
   

   Antropo- sentrizm	Gumanizm	Sekulyarizasiya	Inson dunyoni bilishi mumkin
   Inson olamning markazi va provard oliy maqsad	Insonni birinchi o’ringa qo’yish, uning qadr-qimmatini hurmat qilishni, unga mehr qo’yish va inson hayotini yuksak qadrlovchig’oya va qarashlar majmui	Jamiyatning turli sohalari, ijtimoiy gruhlar, individual ong, kishilar faoliyativa xulq atvori ijtimoiy munosabatlar va tartibotlarning din ta’siridan xalos bo’lish jarayoni	San’at dunyoni idrok etishga qo’yilgan ilk qadam

7. 
   slayd
   

Адабиёт, санъат




Тажрибанинг устувор кўриниш касб етиши


Теоцентрик қараш дан антропоцентик дунёқарашга
ўтиш


Фаннинг маълум бир тармоғи билан қизиқиш

8. 
   
   ДУАЛИЗМ
   Р. Декарт (1596-1650 )
   
   
   
   Тажрибавий материализм вакиллари
   Ф.Бэкон (1561-1626.)
   Т. Гоббс(1588-1679)
   Сенсуалист
   Ж Локк (1632-1704)
   Рационалист
   Б. Спиноза (1632-1677)
   slayd
   

Француз материалистлари XVIII асрв.
О.Ламетри(1709-1751 .) П. Гольбах (1723-1789 ) А. Гельвеций (1715-1771 ) Д. Дидро (1713-1784)


Маърифатпарварлар
XVIII аср. Франция
Ш. Монтескье (1689-1755 г.г.) Вольтер (1694-1778 г.г.)
Кондильяк (1715-1780 г.г.) Ж.Ж. Руссо (1712-1778 г.г.) Д.Дидро.(1713-1784 г.г.)
XVIII аср Германия
X, Вольф (1679-1754 ) Г.Э. Лессинг(1729-1781 ) И.В.Гете (1749-1832 ) И.Г. Гердер(1744-1803 ) Ф. Шиллер (1759-1805 )



Amaliy mashg’ulotni olib borish texnologiyasi

Talabalar soni: 28	Vaqti: 2 soat
Mashg’ulot shakli	Individual topshiriqlarni bajarishga asoslangan amaliy mashg’ulot
seminar rejasi	Xristianlik falsafasi, uning xukmron dunyoqarashga aylanishi. O’rta asrlar falsafasi. Nominalizm va realizm. Uyg’onish davri gumanizmi va tabiatshunoslik falsafasi. Yangi zamon Yevropa falsafasi vujudga kelishi va uning o’ziga xos xususiyatlari. Yangi davr ingliz falsafasi. XVIII asr fransuz falsafasi. R. Dekart, Golbax, Didro, J. J. Russo.

	5.Nemis klassik falsafasi. I. Kant, f. Gegel, L. Feyrbax.
Mashg’ulotning maqsadi: Mavzu bo’yicha bilimlarni chuqur o’zlashtirishni ta’minlash.
Pedagogik vazifalar	O’quv faoliyati natijalari.
mavzuni mustaqil o’rganish uchun asos yaratadi; mavzu bo’yicha bilimlarni chu- qur o’zlashtirishga va mustah- kamlashga yordam beradi. kichik guruhlarda ishlashni tashkil qiladi. o’z nuqtai nazariga ega bo’- lishni shakllantiradi.	amaliy mashg’ulot rejalari bilan oldin-dan tanishib chiqib, tayyorgarlik ko’radi. O’rta asrlarda xristianlik falsafasining kelib chiqishi. Uning mazmuni va mohiyati yoritib bera oladilar. Uyg’onish davri gumanizmi va tabiatshunoslik falsafasining xususiyatlarini aytib bera oladi. Yangi davrda vujudga kelgan falsafiy maktablar ta’limotlarining bir-biridan farqli tamonlari haqida o’z erkin fikrini namoyon etadi.
O’qitish usullari va texnika	Topshiriqlar, amaliy ishlash usuli, suhbat
O’qitish vositalari	Tarqatma material, kompyuterlar, doska
O’qitish shakllari	Individual, kollektiv
O’qitish shart-sharoiti	Texnik vositalar bilan ta’minlangan auditoriya.
Monitoring va baholash	Og’zaki nazorat, savol-javob, o’z-o’zini nazorat qilish, reyting tizimi asosida baholash.