O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'lim vazirligi

                                         Gigienik omillar. 
Gigiyenik omillar shaxsiy va jamoat gigienasi talablarini o‘z ichiga olib, mehnat 
gigienasi,  ovqatlanish,  dam  olish  va  tashqi  muhitning  zararli  faktorlari  va  boshqalar 
jismoniy  mashqlarni  bajarish  (dars,  mustaqil  mashq  qilish)  mashg‘ulotlarida 
gigiyenik  talab  va  normalarga  rioya  qilishni  taqozo  etadi.  Ular  jismoniy  mashqlar 
ta’sirchanligini, samaradorligini oshirishini ilmiy, amaliy jihatdan isbotlagan. 
Gigiyenik  sharoitni  yetarli  darajada  ta’minlash,  jismoniy  tarbiya  uchun 
foydalaniladigan  moddiy-texnik  baza,  sport  anjomlari,  jihozlar  va  mavjud  kiyim-
boshning holatiga bog‘liq. 
Jismoniy mashqlar, tabiatning sog‘lomlashtiruvchi kuchlari va gigienik omillarni 
ratsional  qo‘llash  inson  salomatligini  mustahkamlaydi  va  jismoniy  qobiliyatlarni 
rivojlantiradi.  
Jismoniy mashqlar bilan shug‘ullanish mashg‘ulotlari inson hayotiy faoliyatining 
organik  qismiga  aylansagina  jismoniy  tarbiya  tizimining  sog‘lomlashtirilishiga 
yo‘naltirilgan  tamoyilni  amalga  oshirishning  imkoni  bo‘ladi.  Boshqa  tomondan, 
kerak  bo‘lgan  gigiyenik  normalarga  rioya  qilinsagina  jismoniy  mashqlar  kerak 
bo‘lgan  samarasini beradi.  Jismoniy  tarbiyaning  maxsus vositasi hisoblanmasa  ham 
gigiyenik omillar jismoniy tarbiyaning vazifasini to‘laqonli hal qilish uchun ahamiyat 
kasb  etadi.  Pedagogik  jarayon  qanchalik  puxta  tashkillanmasin,  ovqatlanish,  uyqu 
kun  tartibiga  rioya  qilinmasa,  shuningdek,  mashg‘ulotlar  tibbiyot  talablariga  javob 
bermaydigan  joy  va  jihozlar  bilan  o‘tkazilsa,  ular  albatta  samarasiz  bo‘ladi.  Mana 
shuning  uchun  maktablardagi  jismoniy  tarbiya  dasturlariga  gigienaga  oid  bilimlar 
mazmunini  ifodalovchi  nazariy  ma’lumotlar  uchun  mavzular  tavsiya  qilingan.  Ular 
jismoniy tarbiya jarayonidan tashqaridagi insonning hayotiy faoliyatini tashkillovchi 
va jismoniy tarbiya jarayoni tarkibidagi vositalardir.