O’zbekiston respublikasi xalq ta’lim vazirligi

Fuqarolikhuquqbuzarligi— insonlarningmulkigayokishaxsigaqarshiqonungaxilofharakat (yokiharakatsizlik) natijasidayetkazilganzarar. Masalan, bir shaxsdan qarz olib, uni vaqtida qaytarmaslik; shartnomalarni, majburiyatlarni bajarmaslik va boshqalar.

Jinoiy huquqbuzarlik —jinoyat sodir etish, ya’ni o‘g‘rilik, talonchilik, odam o‘ldirish, ichki ishlar xodimiga qarshilik ko‘rsatish va boshqalar.

Jinoyat — jamiyatuchunxavflibo’Iganqilmish (harakatyokiharakatsizlik).

Ma’muriyhuquqbuzarlik—qonungabinoanma’muriyjavobgarlikkatortishnazardatutilgan, fuqarolarga, tabiiymuhitganisbatan (qasddanyokiehtiyotsizlikdan) sodiretilganharakatyokiharakatsizlik.

Huquqbuzarlikobyekti— huquqbilantartibgasolinadiganvamuhofazaqilinadiganijtimoiymunosabatlar. Ijtimoiy munosabatlar o‘zi nima,

• 
  degan savolga quyidagicha javob berish mumkin. Odamlar ijtimoiy hayotda o‘z xatti-harakatlariga javob berishga majburlar. Ular ijtimoiy hayotda bir-birlari bilan o‘zaro munosabatga kirishadilar. Aynan mana shu munosabatlar — ijtimoiy munosabatlar.
  

Huquqbuzarlik subyekti esa, huquqqa zid aybli qilmishni sodir etgan shaxsdir. Aynan shu shaxs huquqbuzar deb ataladi.

Har qanday shaxs ham huquqbuzar deb tan olinavermaydi. Huquqbuzarlik subyekti deb tan olinishi uchun shaxs o‘z qilmishiga javob bera oladigan, aqli raso bo‘lishi shart.

Hikmatlar xazinasidan!

.

Mustahkamlash va takrorlash uchun savol va topshiriqlar

2. Huquqbuzarlikning qanday belgilari mavjud?

3. Ijtimoiy xavflilik qanday holatlarda vujudga kelishi mumkin?

4. Huquqqa zidlik atamasini qanday tushunasiz?

5. Ayblilik nima degani?

6. Jazolanish, javobgarlik va jazo tushunchalariga oydinlik kiriting.

7. Huquqbuzarlikning qanday turlari mavjud?

8. Intizomiy huquqbuzarlik bilan fiiqarolik huquqbuzarligi, ma’muriy huquqbuzarlik bilan jinoiy huquqbuzarlik o‘rtasidagi farqlarni bayon qiling.

9. Sizning fikringizcha, huquqbuzarlikning qaysi turlari eng og‘ir hisoblanadi? Nima uchun?

10. Huquqbuzarliklarga yo‘l qo‘ymaslik uchun qanday choralar ko‘rilishi kerak deb hisoblaysiz?

Uyga vazifa: Mavzuni o'qish va o'rganish