O’zbekisтon respublikasi xalq тa’lim vazirligi navoiy davlaт pedagogika instituтi biologiya o’qiтish meтodikasi

BIOLOGIYaNI O’QIТIShDA FOYDALANILADIGAN DARS ТIPLARI VA
ТURLARI
3-jadval
ДА
RS TIPLARI
КIRISH
ДАRSLARI
O`QUV
MATERIALIMAZMUNI
NI YORITUVCHI
DАRSLAR.
UMUMLASHTIRUVCHI
DARSLAR
А
QLIY HUJUM
ТА
QDIMOT
ДАRS TURLARI
ДА
RS TURLARI
ДА
RS TURLARI
МА
`RUZA
SEMINAR
МОД
ULLI
DASRLAR
КО
NFRESIYA
ДАRSI
МАTBUOT
KONFRESIYASI
O`yin
mashqlar

---

44
Shuningdek, mazkur bobni o’rganish jarayonida o’quvchilarda quyidagi ko’nikmalarni
tarkib toptirish lozim:
Vaqtincha mikropreparatlar
tayyorlash, ularni hamda doimiy mikropreparatlarni
mikroskop orqali ko’rishni;
Hujayraning asosiy komponentlarini aniqlay olishni;
O’qituvchi mazkur bob bo’yicha o’quvchilarda shakllantiriladigan bilim, ko’nikma va
malakalarni nazarda tutgan holda dars tiplari va turlarini tanlaydi.
Kirish darslari.
Ushbu darslarda o’quvchilarga individual yoki kichik guruhlarda
bajarishi uchun o’quv topshiriqlari (qo’shimcha adabiyotlar ustida mustaqil ishlash,
ma’ruza, gerbariy, kolleksiya, jadval tayyorlash, kuzatish o’tkazish, tajribalar qo’yish)
beriladi.
Ushbu darsda o’quvchilar bobning maqsadi va vazifalari, bobdan o’rin olgan mavzular,
asosiy g`oya va nazariyalari, o’quv va amaliy faoliyatning o’ziga xos xususiyatlari, DТS
bilan me’yorlangan o’zlashtiriladigan bilim, ko’nikma va malakalar, darslik, qo’shimcha
adabiyotlar, daftar bilan ishlash tanishtiriladi.
Kirish darslarida o’qituvchi tomonidan mazkur bobni o’rganishning ahamiyati, ushbu
jarayonda hal etiladigan muammolar, mavzu mazmuni va maqsadga muvofiq holda qiziqarli
anologiyalardan foydalanishga e’tibor qaratilishi o’quvchilarda fan asoslari, xususan shu
bobdan o’rin olgan masalalarni o’rganishga bo’lgan qiziqishining ortishi, bilimlarni o’zlash-
tirishga bo’lgan ehtiyojlarini qondirishga zamin tayyorlaydi.
Kirish darslari o’quvchilarning avval o’zlashtirgan bilimlaridan yangi vaziyatlarda
qo’llashi uchun imkon beradigan muammoli savol-topshiriqlar, muammoli suhbat bilan
boshlanishi maqsadga muvofiq.
Darsning shu tarzda boshlanishi o’quvchilarning yangi bobni o’rganish uchun zarur
bo’lgan bilim, ko’nikma va malakalarini aniqlash, avval o’rganilgan boblar bilan mantiqiy
bog`lanishni amalga oshirish imkonini beradi.
Mazkur dars tipiga mansub darslar turiga misol qilib muammoli ta’lim texnologiyasining
“Aqliy hujum”, didaktik o’yin texnologiyasining “Тaqdimot” darslarini olish mumkin.
Umumiy o’rta ta’lim maktablarining 9-sinf biologiya o’quv dasturida “Hujayra haqidagi
ta’limot” bobini o’rganish uchun 12 soat vaqt ajratilgan bo’lib, ularni darslarga quyidagicha
taqsimlanadi va mazkur darslar muayyan tizim hosil qiladi:
“Hujayra haqidagi ta’limot” bobidagi darslar tizimi
1-jadval
№
Dars mavzusi
Dars tipi
Dars turi
1.
Hujayrani o’rganish tarixi. Hujayra nazariyasi
Kirish
Тaqdimot
2.
Hujayrani o’rganish usullari
Bob
mazmunini
yoritishga xizmat
qiladigan darslar
“arra” metodi
3.
Hujayraning tuzilishi va funksiyasi
Kichik guruh-
larda ishlash
4.
Prokariot hujayra
Konferensiya
5.
Eukariot hujayra. Sitoplazma
Kichik guruh-
larda ishlash
6.
Hujayra organoidlari
Ma’ruza
7.
Yadro
Ma’ruza
8.
O’simlik hujayrasining o’ziga xos tuzilishi
Komandada
o’qitish
9.
Hujayra evolyutsiyasi
Ma’ruza
10. 2-laboratoriya mashg`uloti
11. 3-laboratoriya mashg`uloti

---

45
12
Umumlashtiruvchi dars
Umumlashtiruvchi
dars
Kichik guruh-
larda ishlash
“Hujayra haqidagi ta’limot” bobini o’rganishda “Hujayrani o’rganish tarixi. Hujayra
nazariyasi” mavzusi dastlabki dars bo’lib, unda bobga tegishli barcha muammolar kirish
darsi shaklida o’rganiladi.
Darsning mavzusi: