O’zbekiston respublikasi xalq ta’lim vazirligi muqimiy nomidagi qo’qon davlat pedagogika instituti boshlang’ich ta’lim metodikasi kafedrasi

Punktuatsiyasi  va  sintaksis.  Punktuatsiyasi  -  sintaksis  bilan uzviy  aloqador. 

Punktuatsiyasi  qoidalari  mazkur  tilning      sintaktik      qonuniyatlari,     normalari asosida 

talqin  etiladi.  Punktuatsiyasi  qoidalarini  sintaktik  qurilishga  bog‘lab  bayon  qilishning, 

shu  asosda  belgilashning  o‘z  ilmiy-metodik  prinsiplari  va  usullari  mavjud.  Matnning 

gaplarga  bo‘linish,  gapning  tuzilishi  jihatidan  muayyan  sintaktik  qismlarga  ajratilish 

qoidalari  asosiy  punktuatsion  qoidalar  hisoblanadi.  Shuning  uchun  punktuatsiyasi  — 

yozuv      tilining  uch  asosi  elementi  (grafika,  orfografiya  va  punktuatsiyasi)dan  biri. 

Har  bir  tinish  belgisining  qo‘llanish  o‘rni  va  tartibini  belgilashda  mazkur  tilning 

barcha  grammatik  sintaktik  xususiyatlari  hisobga  olinadi.  Yozma  matndagi  har  bir 

tinish  belgisi  muayyan  sintaktik  hodisani aks ettiradi. 

Punktuatsiyasi  sintaksis  bilan  mustahkam  aloqada  bo‘lib,  punktuatsiyasi 

prinsiplari,  punktuatsion  sistema  sintaktik  qurilishga asoslanadi. Biror gap yo‘qki, un-

da  hech  qanday  tinish  belgisi  ishlatilmagan  bo‘lsin.  Har  qanday  gapda  tinish 

belgilaridan  birortasi  albatta  ishlatiladi.  Hozirgi  kundalik  matbuotimizga  nazar 

tashlasak,  har  7—8  so‘zga  bir  tinish  belgisi  to‘g‘ri  kelishini  ko‘ramiz.  Demak, 

punktuatsiyasi  yozma  matn  uchun  muhim  zaruriy  vositalardan  bo‘lib,  matnni  gap-

larga  ajratadi  va gapning  har qanday turida qo‘llanadi.