O’zbekiston respublikasi xalk

birinchidan

-Tog’ hududlari O’zbekiston tog’lari tizimida turli xil past-

baland  tog’lar  guruxini  o’zida  jamlab,  yog’in-sochin  miqdori  har  xil  bo’ladi,  tog’ 

jinslari barcha qiyaliklarda o’ziga xos holda. 

Ikkinchidan

-tog’ yon bag’irlarining 

daraxt,  buta,  yarim  buta  va  o’t  o’simliklari  bilan  iqlim  sharoitidan  kelib  chiqqan 

holda  qoplangan. 

Uchinchidan

-tog’  va  tog’  oldi  tekisliklari  tuproqlari  bevosita 

respublikamizning  boshqa  mintaqalari  tuproqlari  bilan  tutash  hosil  qilganligidir. 

To’rtinchidan

-bu  hududda  faqat  iqlim  xukmronlik  qilmasdan,  balki  shamol 

eroziyasining  tarqalganligi bilan xarakterlanadi. 

 

Shu  nuqtai  nazardan  ushbu  magistrlik  dissertastiyada  hal  etilishi 

mo’ljallangan    muammolar, 

birinchidan

-O’zbekiston  tog’  hududlarida  tarqalgan 

tuproqlar 

hosil 

bo’lishi 

jarayonining 

yo’nalishi 

va 

rivojlanishidagi 

(evolyustiyasidagi)  umumiy  va  xususiy  belgilarni    aniqlash; 

ikkinchidan-

Tog’ 

hududlaridagi tuproqlarning gorizontal va vertikal  mintaqaviylikdagi qonuniyatlar 

---

 

- 5 - 

5 

majmuasiga  baho  berish; 

uchinchidan

-  Tog’  hududlarida  tarqalgan tuproqlarning 

xossa va xususiyatlarini ilmiy taxlil qilish, O’zbekiston tog’ hududlari tuproqlarini 

oqitish metodikasi va ulardan foydalanish  istiqbollarini ishlab  chiqish; 

 

O’zbekiston  tog’  hududlarida  tarqalgan  tuproqlar  o’zining  rivojlanishi, 

genezisi va o’tmish va hozirgi evolyustiyasi nuqtai nazaridan kuchli ilmiy taxlilga 

muxtoj.  Chunki  insonlarning  o’z  maqsadlari  yo’lida  bu  tuproqlardan  noto’g’ri 

foydalanishi  natijasida    tuproqlar  degradastiya  (emirilish)ga  uchramoqda,  

O’zbekiston  tog’  hududlaridagi  tuproqlar  shamol  eroziyasiga  duchor  bo’lib, 

gumusni  to’planishiga  asosiy  manbaa  bo’lgan  o’simlik  qoplami  va  uning 

qoldiqlaridan  ajralmoqda,  tabiiy  buta  va  o’simliklar  shiddat  bilan  yo’qolmoqda, 

maxalliy  uy  hayvonlari  to’dasi  tuproq  qoplamini  buzmoqda    va  hokazo. 

Agregatlarning buzilishi, natijasi suv eroziyasining rivojiga yo’l ochilmoqda. 

 

Yuqorida  bayon  qilinganlardan  kelib  chiqadigan  xulosa  shuki  O’zbekiston 

tog’ hududlarida tarqalgan tuproqlarini o’rganishga keyingi o’n yilliklarda e’tibor 

berilgan.  Agarda  ayrim  kam  o’rganilgan  hududlar  tuproqlarining  biosferadagi 

o’rnini  va  bajaradigan  vazifasini  aniq  belgilab  olsak,  o’ylaymizki  bunday 

kamchiliklarga  yo’l  qo’yilmagan  bo’ladi.  Hozirgi  paytda  tog’  oldi  prolyuvial 

tekisliklarida    cho’llanish    jarayoni  o’z  ta’sirini    o’tkazayotgan  bir  davrda  bu 

tuproqlarni mukammal o’rganish zarur.  

 

Yuqorida  bayon  qilinganlar    asosida  xulosa  qilish  mumkinki  magistrlik 

dissertastiyasi  uchun  tanlangan  mavzu  o’ta  dolzarb  hisoblanadi  va  uning  echimi 

esa genetik tuproqshunoslikka xos bo’lgan ayrim muammolarni hal qilishda ilmiy 

asos bo’lib xizmat qiladi.