O‘zbekiston respublikasi veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish

Veterinariya vrachlarining vazifasi:

• 
  Mamlakat hududiga hayvonlarning yuqumli kasalliklari kirib kelishidan himoya qilishni ta’minlash, hayvonlar kasalliklari profilaktikasining va ularni davolashning zamonaviy usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish, mahalliy va xorijiy fan yutuqlarini tatbiq etish asosida veterinariya dori vositalarining yangi turlari va shakllarini ishlab chiqarishni tashkil etish;
  
• 
  Respublikada epizootik osoyishtalikni ta’minlashda hayvonlarning yuqumli kasalliklarini o‘z vaqtida aniqlash, tashxis qo‘yish va tarqalishining oldini olishga doir profilaktika ishlarining samaradorligini monitoring qilishdan iborat.
  

1. 
   Mavzuning dolzarbligi.
   

Jahon miqiyosida aholini sifatli oziq-ovqatga bo‘lgan ehtiyojini taminlashning ahamiyati kundan-kunga ortib bormoqda. Jumladan mamlakatimizda ham mavjud resurs va imkoniyatlardan oqilona foydalangan holda aholini qishloq xo‘jaligi mahsulotlari bilan barqaror ta‘minlash maqsadida, qishloq xo‘jaligini intensifikatsiya qilish, chorvachilik, parrandachilik, quyonchilikni rivojlantirish bo‘yicha izchil siyosat olib borilmoqda. Mustaqil O‘zbekistonimizning keyingi 5 yilligida qabul qilingan bir qancha qaror, loyiha va davlat dasturlari asosida sohadagi eng muhim muammolarni hal qilishga qaratilgan chora-tadbirlar ishlab chiqildi. Ilm-fan yutuqlari va ilg‘or tajribalarni jadal joriy etish, qishloq xo‘jaligi va chorvachilik mahsulotlarini ko‘paytirish va sifatini oshirish, hayvonlar kasalliklarining oldini olish va davolashning yanada ilg‘or uslub va vositalarini ishlab chiqish va joriy etish, samarali biologik va kimyoterapevtik veterinariya ishlari joriy etilishiga katta e’tibor qaratilmoqda.
Respublikamiz aholisini oziq-ovqat mahsulotlari bilan taminlashda qishloq ho‘jaligining chorvachilik va parrandachilik tarmoqlari bilan bir qatorda quyonchilik tarmog‘i rivojlantirish ham alohida ahamiyat kasb etadi. Sababi quyon go‘shti yumshoq, yog‘ va xolestirin moddasi kam bo‘lgan parhezbop ozuqa turi hisoblanadi. Quyon momig‘idan esa yengil sanoatda turli mahsulotlar shlyapalar, jenfer, sharf, qulog‘i va so‘yim chiqimlari (boshi, dumi va ichki a’zolari)dan qon uni va biologik yelim tayyorlanadi. Quyon ichaklaridan musiqiy asboblar uchun sim-tor tayyorlanadi. Quyon terisidan erkak va ayollar uchun qolqoplar, telpak, palto, kamzul, sumkalar, hamyonlar va boshqa turdagi narsalar ishlab chiqariladi. Quyonchilik agrofirmalar uchun organik og‘itlar yetishtirib beradi. Bundan tashqari meditsina va veterinariya o‘quv yurtlari, ilmiy tekshirish institutlarida quyonlar biologik ob’yekti (lobaratoriya tajriba hayvoni) hisoblanadi. Umumiy qilib aytkanda quyonchilikni rivojlantirish katta iqtisodiy samara beradi.
Qishloq xo‘jaligining ushbu tarmog‘ini(quyonchilik) rivojlantirish va mehnat unumdorligini oshirishda yuqumli kasalliklar, jumladan, pasterellyoz kasalligini oldini olish va qarshi kurash chora-tadbirlarini tashkillantirish alohida ahamiyat kasb etadi. Ushbu kasallikdan kelib chiqadigan iqtisodiy zarar - kasallik davrida quyonlarning mahsuldorligining pasayishi, hayvonlarning kasallikdan nobud bo‘lishi yoki majburiy so‘yishi natijasidagi yo‘qotishlar, tibbiy muolajalar uchun katta xarajatlar va veterinariya mutaxasislarining ushbu infeksiyaga qarshi kurashish uchun vaqt yo‘qotilishi bilan belgilanadi.
Quyonlarda pasterellyoz kasalligini o’rganish ko’p yillar oldin boshlangan (Bollinger (1887); Kitt (1885); E.Zemmer (1878); Paster (1880) va boshqalar) bo’lsada, ammo, unga qarshi kurashish muammosi O‘zbekiston sharoitida hali ham dolzarb bo‘lib qolmoqda.
O‘zbekistonning xususiy tadbirkorlik asosida quyonchilik bilan shug‘ullanyotgan xo‘jaliklarida esa keyingi yillarda bu kasallik quyonlar orasida tez-tez uchrab turmoqda. Bu esa quyonchilik, xususan veterinariya oldida muhim muammolardan biri bo’lib saqlanib qolmoqda. Shu sababli quyonlarda uchrovchi pasterellyoz kasalligining epizootologiyasini ya’ni, kasallikning kelib chiqishi sabablari, qo‘zg‘atuvchisi, o‘ziga xos epizootologik xususiyatlarini, potogenezini, kilinik belgilarini, zamonaviy diagnostik tekshirish usullarini, kasallikni oldini olish va ularga qarshi samarali kurash chora-tadbirlarini o‘rganish, takomillashtirish, ishlab chiqish va amaliyotga tadbiq etish juda dolzarb mavzu hisoblanadi.
Yuqorida keltirilgan ma’lumotlarga asoslanib tanlangan mavzu veterinariya mikrobiologiyasi, virusologiyasi, epizootologiyasi, mikologiyasi va immunologiyasi uchun dolzarb masala sanalib ilmiy va amaliy ahamiyatga egadir.

2.