O’zbekiston respublikasi vazirlar mahkamasi huzuridagi toshkent islom universiteti

Yuklovchi va bog’lovchi programmalar.
Yuklagich- bu tizim programmasi bo’lib, u ob’ekt programmani mashina xotirasiga yuklash vazifasini amalga oshiradi. Aksariyat yuklagichlar bundan tashqari ko’chirish va bog’ashlarni ham amalga oshiradi. Odatda bog’lash funktsiyasi yuklash va ko’chirish vazifalaridan ajratiladi. Bog’lash- bog’lash programmasi (bog’lash tahriri) orqali, ko’chirish va yuklash - yuklagich orqali bajariladi.
Translyatorlar (assembler va komilyatorlar) har bir konkret tizimda biror standart shakldagi ob’ekt kodlarni yaratadilar. Shu sababli yuklagich va bog’lash programmalari uchun programma matni qaysi tilda yozilgan bo’lishi ahamiyatsiz.
Bu ma’ruzada yuklagichning asosiy vazifalaridan biri bo’lgan ob’ekt programmani operativ xotiraga yozish va uning bajariluvchi birinchi adresiga boshqaruvni uzatishni ko’rib chiqamiz. Yuklagichlar ikki turga bo’linadi: absolyut va bog’lovchi yuklagichlar.
Ob’ekt programmada translyatsiya qilingan komandalar berilganlar qiymati va ular joylashitshi kerak bo’lgan adreslar beriladi. Asosan 3 ta protsess bo’ladi:

• 
  yuklash
  
• 
  ko’chirish
  
• 
  bog’lash
  

Ko’p sistemalarda ko’chirish va bog’lash ham birgalikda ta’minlanadi. Yuklovchi va bog’lovchi programmalarning jarayoni bilan tanishamiz.
Yuklovchi programmaning asosiy vazifasi: ob’ekt programmani OZU ga joylashtirish va boshqarishni bir bajariladigan komandaga uzatish. Absolyut programmani joylashtirish quyidagicha bo’ladi:
Adres x-bo’sh joy

0. 
   xx. . . . . . . . . . . . .xx
   

. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
0FF0 xx.. . . . . . . . . . . . .xx
1000 14103348 20390010 36281030 30101548
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 4600003

1030. 
      xx . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xx . . . xx
      

. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2030 xx . . . . . . . . . . . . .. . . . . .xx041030 001030E0
. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2070 20103628 20644000 005xxxx xx . . . xx

Yuklovchi programmaning algoritmi quyidagicha:

Begin
Sarlavha yozuvini o’qish
Programmaning nomi va uzunligini tekshirish
Programma tanasining 1-yozuvini o’qish
While yozuv tipi < > 'E’ do
Begin
Ob’ekt kodini OZU ning berilgan joyiga yozish
Ob’ekt programmaning yozuvini o’qish
End
Oxirgi yozuvda ko’rsatilgan adres bo’yicha boshqarishni uzatish
End