O‘zbekiston respublikasi vazirlar mahkamasi huzuridagi din ishlari bo‘yicha qo‘mita

4) Zehnlilik, etuklik tushunchasini anglatuvchi nomlar asosida hosil qilingan ismlar: O‘tkir, Akmal (eng etuk), Qobil (iste’dodli), Mukammal, Farog‘at (idrokli), Komil (etuk), Ziyrakxon, Dono, Zakiyya va boshqalar;
Misol: “Donoxon tamaki tutunidan sasib-bijg‘ib uyiga kelganda qaynonasidan, eridan eshitadiganini eshitadi.” (S.Ahmad “Ekolo‘giya va biz”)
5) Afzal va ustun turishlik tushunchasini anglatuvchi nomlar asosida hosil qilingan ismlar: Afzal, A’loxon, Muhammad, Ahmad, Hamida (maqtovga loyiq), Muqaddas, Mo‘tabar, Oliya, Ashraf (eng hurmatli);
Misol: “Ahmad amaki eski mashinasini taksilar turadigan joyga qo‘ydi. Darslar tugagach Fotima fakultetdan chiqdi. Otasi uni olib uyga yo‘l oldi.” (F.Ahmad “Abdutavvob” qissasi)


I BOB BO’YICHA XULOSA
1. Onomastika fani o’tgan asrning 60-yillaridan boshlab rivojlana boshladi. Bu davrga qadar o’zbek antroponimiyasi materiallari, konkret ismni vujudga keltiruvchi motivlar respublikaning barcha hududlari bo’ylab o’rganilmagan edi.
2. O’zbek tilshunosligida antroponimiya fani o‘z shaxsiy sifatlarini namoyon etuvchi, unga milliy-madaniy, etnik belgilarni singdiruvchi, tilni saqlovchi va kelajak avlodlarga uzatuvchi lisoniy shaxs sifatida qarash antroponimiyaning alohida yo‘nalish sifatida ajralib chiqishiga zamin yaratdi.
3. Antroponimlarning, izohli, imloviy, o’zga tillarga transkripsiyasi qilishga oid lug’atlarni tuzish juda muhim. Antroponimlarning ma’nosi, uni talqin qilish tamoyillarini belgilash, g’oyat dolzarbdir. Bu masalada bir qancha olimlar izlanishlar olib borishgani yuqorida zikr qilindi.
4. Antroponimiyada shaxsga xos barcha ismlar uning madaniyati milliyligi kabi xususiyatlar uning nutqi bilan bog‘liq holda o‘rganiladi.
5. Antroponimiyaning asosiy vazifalaridan kishi nomlarining ma’nolari va nomlanish sabablariga ko’ra bir nechta tiplarga ajralishini guvohi bo’ldik.
6. Antroponimlarni estetik jihatidan baholash, ismlarga odamlarning munosabatini o’rganish asosida “yaxshi ism”, “xunuk ism”, “eski ism”, “yangi ism” kabi tushunchalarni ilmiy tanqidiy baholash. Milliy antroponimik fondning miqdoran kamayishi va qashshoqlashuviga yo’l qo’ymaslik choralarini ko’rish lozim.