O'zbekiston respublikasi

1. Milliy g‘oya fanini o‘qitish metodikasi kursining maqsad va vazifalari.

O‘quv fanining maqsadi – Milliy g‘oyani odamlar ongiga singdirish va uni e’tiqodga aylantirishning samarali usullarini ishlab chiqish;

O‘quv fanning vazifalari: talabalarda ta’lim va tarbiya jarayonini tashkil etish, ta’lim jarayoning samaradorligini oshirish, zamon talablari, innovatsion pedagogik texnologiyalar asosida Milliy g‘oya fanini o‘qitishga bo‘lgan munosabatlarni shakllantirishdan iborat.

-talabalarga maktab, akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida o‘qitiladigan Milliy g‘oya fanini o‘qitish metodlarini o‘rgatish;

-o‘quvchilar ongida milliy istiqlol g‘oyasi va mafkurasini shakllantirish;

-talabalarning olgan nazariy bilimlarini amaliyotda qo‘llash metodlarini o‘rgatish;

- Milliy g‘oya fani bo‘yicha darsni tashkil etish, dars va uni turlarini ajratish, darsda turli xil manbalardan, vositalardan foydalanish usullarini o‘rgatish.

O`zbekiston milliy taraqqiyotning eng ma'suliyatli bosq`ichi – ijtimoiy, siyosiy va iq`tisodiy hayotning keskin burilish davrini boshidan kechirmoq`da. Jamiyatimiz har bir fuq`arosi XXI asri ibtidosida, ortda q`olgan yillarni sarhisob q`ilish va kelajak hayotning turli jabhalari rejasini belgilab olish muammosiga duch kelishi ijtimoiy fan olimlari zimmasiga katta vazifalarni yuklaydi.

Bunday hollarda jamiyat ijtimoiy rivojining ilmiy asoslangan istiq`boli rejasini tuzib, uning ustuvor yo`nalishlarini belgilab olish hal q`iluvchi ahamiyatga ega.

Arastu o`z vaq`tida aytganidek, har doim va har joyda ezgulikka erishish ikki shartning bajarilishiga:

1. Har qanday faoliyat yakunidagi maqsadni to`g`ri belgilashga;

2.Pirovard maq`sadga erishish chora-tadbirlarini izlab topishga bog`liq`dir.

Ilmiy tilda buni faoliyatning metodologik asosini aniq`lash va maq`sadga etishish, usul va uslublarini to`g`ri belgilash deyiladi.

«Vatan, millat taq`diri hal bo`ladigan q`altis vaziyatlarda to`g`ri yo`lni tanlay olish uchun avvalo tarixni va hayotning achchiq`-chuchugini bilish kerak», degan edi Islom Karimov. Ta'lim-tarbiya sohasiga milliy didaktik nuq`tai nazardan yondashib, uni q`uyidagicha ta'riflaydi: «Ta'lim O`zbekiston xalq`i ma'naviyatiga yaratuvchilik faoliyatini baxsh etadi. O`sib kelayotgan avlodning barcha yaxshi imkoniyatlari unda namoyon bo`ladi, kasb-kori, mahorati uzluksiz takomillashadi, katta avlodlarning dono tajribasi anglab olinadi va yosh avlodga o`tadi».

Ikkinchi chaqiriq O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining birinchi sessiyasida jamiyatimiz taraqqiyotining yaqin kelajagidagi maqsad va vazifalarini ko`rsatadi. U o`z nutq`ida jamiyat rivojining etti asosiy yo`nalishini birma-bir tavsiyalab, ularning istiq`bolga q`aratilgan maq`sad va vazifalarini belgilab berdi. Dolzarb masalalar ichida ustuvor yo`nalishlar q`atoriga siyosat, davlat q`urilishi va iq`tisodiyot sohalaridan keyin ta'lim-tarbiyani q`o`ydi va uning maq`sadi hamda unga etishishi chora-tadbirlarini belgilab berdi. Ta'lim sohasidagi birinchi masala q`ilib «…milliy q`adriyatlarimizni tiklash, o`zligimizni anglash, milliy g`oya va mafkurani shakllantirish, muq`addas dinimizning, ma'naviy hayotimizdagi o`rnini va hurmatini tiklash kabi mustaq`illik yillarida boshlangan ezgu ishlarimizni izchillik bilan davom ettirish, uni yangi bosq`ichga ko`tarish va ta'sirchanligini kuchaytirishdir»- dedi. Prezidentimizning ushbu ko`rsatmalari ijtimoiy sohada faoliyat ko`rsatayotganlarga, shu jumladan ta'lim-tarbiya bilan shug`ullanuvchilarga ham, umumiy metodo-logik asos vazifasini o`taydi.

Ma'suliyatli va murakkab bu vazifa, davlatning boshq`a tadbirlari q`atorida, Respublika Oliy Majlisining IX sessiyasida q`abul q`ilingan Kadrlar tayyorlash milliy dasturini ro`yobga chiq`arish orqali bajariladi. Bu dasturning tarkibiy qismi sifatida ta'limning yangi modeli yaratildi.

Prezident tomonidan ilmiy asoslab berilgan ta'lim-tarbiya modelini Seminarotga tatbiq` etish o`quv jarayonini texnologiyalashtirish bilan uzviy bog`liq`dir. Shu boisdan Kadrlar tayyorlash milliy dasturida «O`q`uv-tarbiyaviy jarayonni ilg`or pedagogik texnologiyalar bilan ta'minlash» uning ikkinchi va uchinchi bosq`ichlarida bajariladigan jiddiy vazifalardan biri sifatida belgilandi.

Kadrlar tayyorlash Milliy dasturining ikkinchi bosq`ichi ta'lim jarayonidagi sifat ko`rsatkichlarini yaxshilash, ya'ni jahon andozalariga mos, raq`obatbardosh, yuq`ori saviyaga ega bo`lgan mutaxassislar tayyorlashdir. Ushbu murakkab muammolarni echimini topib ularni amalda keng q`o`llash oliy ta'lim tizimi xodimlari oldiga juda katta vazifalar belgilaydi. Bunda aniq` vazifalar sifatida bevosita o`q`uv jarayonini yaxshilash, o`q`uv dastur-larini yanada takomillashtirish, o`q`itishning zamonaviy pedagogik texnolo-giyalarini amalga joriy q`ilish, texnik vositalaridan keng foydalanish va shu asosda masofadan o`q`itishni keng joriy q`ilishdan iboratdir.

Ta'lim sifati va usuliga q`arab bilim hosil bo`ladi. Bu o`q`ituvchining mahoratinigina emas, balki tinglovchining istak-xohishi, q`obiliyati va bilim darajasini ham belgilaydi. Ta'lim uzoq` davom etadigan jarayondir. Bilim esa ta'limning uzluksizligi vositasida beriladigan mavhum tushunchaga ega bo`lgan hodisadir. Bilim xususiylikka ega bo`lsa, ta'lim umumiylikka egadir. Ta'lim barcha uchun bir xilda davom etadigan jarayon. Bilim ob'ektiv borliq`dagi voq`ea-hodisalarning in'ikosi natijasida inson miyasidagi mushohadalar va tasavvurlar natijasida hosil bo`ladigan tushunchalar yig`indisi sifatida namoyon bo`ladi. Ta'limdagi sifat uni berishda ishtirok etadigan kishilar sifati bilan belgilansa, bilim individuallikka ega bo`ladi. Ta'limni amalga oshiradigan yoki dars beradigan kishilarning saviyasi turlicha bo`lishi mumkin. Lekin guruhdagi talabalarga beriladigan ta'lim bir xildir. O`q`ituvchi bilim emas, balki ta'lim beradi. Talaba esa ana shu ta'lim jarayonida bilimga ega bo`ladi. Buning uchun u mustaq`il o`q`iydi, tayyorlanadi, mushohada q`iladi, tasavvurlarga ega bo`ladi, eshitganlari va o`q`itganlarini sintez q`iladi. Natijada bilimga ega bo`ladi.

O`quv jarayoni bilan bog`liq` ta'lim sifatini belgilovchi holatlar q`uyidagilar: yuq`ori ilmiy-pedagogik darajada dars berish, muammoli ma'ruzalar o`q`ish, darslarni savol-javob tarzida q`iziq`arli tashkil q`ilish, ilg`or pedagogik texnologiyalardan va multimedia q`o`llanmalardan foydalanish, tinglovchilarni undaydigan, o`ylantiradigan muammolarni ular oldiga q`o`yish, talabchanlik, tinglovchilar bilan individual ishlash, ijodkorlikka undash, erkin muloq`ot yuritishga, ijodiy fikrlashga o`rgatish, ilmiy izla-nishga jalb q`ilish va boshq`a tadbirlar ta'lim ustuvorligini ta'minlaydi.

Aytilganlardan kelib chiqgan holda «Milliy g`oya fanini o’qitish metodikasi» kursi bo`yicha ta'lim texnologiyasini loyihalashtirishdagi asosiy kontseptual yondoshuvlarni keltiramiz: