O„zbekiston respublikasi

PI =∑ CF_t/(1+k)^t / ∑ I_t/(1+k)^t

tq1 tq1

Oldingi misolga (modalar uyi) qaytib, loyihaning ren-tabellik darajasini aniqlaymiz:

PI = 100*6.1446/500 = 1.23 = 123%

ya‘ni loyiha uchun sarf etilgan har bir so‗m 0,23 so‗m sof joriy daromad olib kelmoqda.

-formuladan ko‗rinib t>ribdiki, unda sof joriy qiy-matning ikki tomoni — daromad va investitsiya tomoni o‗zaro taq-^oslanadi. Agar diskontning qandaydir darajasida loyihaning rentabelligi birga teng bo‗lsa, u holda keltirilgan investitsiya

Xarajatlari keltirilgan daromadlarga teng va loyihaning sof keltirilgan diskontlangan daromadi nolga teng bo‗ladi.

Agar NPV musbat bo‗lsa, PI albatta 1 dan katta bo‗ladi. Demak, PI 1 dan katta bo‗lsa, investitsiyalar samarali hisoblana-di. SHuni ta‘kidlash joizki, PI investitsiyalarming mutlaq sa- maradorligi ko‗rsatkichi bo‗lishi bilan birga investitsiya loyi-halarini yana ikki jihatdan turib baholash imkonini beradi.

Birinchidan, bu ko‗rsatkich yordamida loyihaning barqaror-ligi darajasini tekshirib ko‗rish mumkin. YA‘ni PI qancha katta bo‗lsa, loyihaning mustahkamligi (barqarorligi darajasi) shun-cha katta bo‗ladi. Bunday loyiha sharoitlar o‗zgarishi ta‘sirida darhol foyda keltirmaydigan loyihaga aylanib krlmaydi.

Ikkinchidan, R1 mutaxassislarga turli investitsiyalarni ularning samaraliligi nuqtai nazaridan taqkrslash imkonini beradi.

Ichki foyda me‘yori IRR daromadlilikning shunday me‘yoriki, unda pul tushushgarining diskontlangan qiymati pul chikimlarining diskontlangan qiy-matiga teqg bo‗ladi. Boshqacha qilib aytganda, SHK loyiha bo‗y-icha investitsiyalashdan olingan sof tushumlarning diskont-langan kiymati investitsiyalarning diskontlangan qiymatiga teng bo‗lishini ta‘minlovchi koeffitsientdir. Uni hisoblash uchun sof joriy qiymatni hisoblashda qo‗llaniladigan formu-lalar qo‗llaniladi. Ammo bunda berilgan minimal foiz me‘yo-rida (diskont stavkasida) pul oqimlarini diskontlash o‗rni-ga foiz me‘yori (diskont)ning NPV ni nolga teng bo‗lishini ta‘minlovchi miqdori topiladi. SHunday qilib, IRR - diskont koeffitsientining shunday mikdoriki, bunda NPV 0 ga teng bo‗ladi. Buni grafikda quyidagicha tasvirlash mumkin:

YUqoridagi grafikdan kurinib turibdiki, IRR diskont-lash koeffitsientining shunday mikdoriki, unda NPV gorizontal o‗qni kesib o‗tadi, ya‘ni nolga teng bo‗ladi.

Iktisodiy adabiyotda ichki foyda me‘yorini ichki daromad me‘yori, qoplash koeffitsienti yoki

NPV ning dnskontlash kozffpsieitiga boklnqligi grafigi.

samarasi, bazida esa kapital qo‗yilmalar samarasi, deb ham ataladi. IRR ni hisoblash usuli NPV ni hisoblash usuli singari diskontlash konsepsiya-siga asoslanadi. IRR miqdorini ikki usulda topish mumkin:

Birinchi usulda sof joriy qiymatni hisoblash formula-sida NPV miqdori nolga tenglashtirib olinib, diskonlash ko-effitsienti hisoblab topiladi. YA‘ni quyidagi formulalardagi k miqdori topiladi (

-formulalar).