O`zbеkistоn rеspublikasi

 
 
 
 
 
 
 

---

 
106 
 
 
 

---

 
107 
 
 
5-bob. MARKETING DASTURI 
5.1. Marketing dasturi haqida tushuncha 
 
Tor  ma’noda  marketing  dasturi  (biznes  reja)  hujjat  bo‘lib, 
korxonaning  bozorda  aniq  faoliyat  ko‘rsatish  tamoyilini  ifodalaydi. 
Marketing  dasturi  kengroq  ma’noda  esa  korxona  imkoniyatlarini  bozor 
talablariga  moslashtirishga  yo‘naltirilgan  tahlil,  rejalashtirish  va  nazorat 
qilish  jarayoni  deb  qaraladi.  Marketing  dasturlari  qisqa  muddatli(bir 
yilgacha),  o‘rta  muddatli  (5  yilgacha)  va  uzoq  muddatli  (10  yilgacha  va 
undan  ko‘proq)  bo‘ladi.  Ular  umumiy  shaklda  yoki  korxonaning  maxsus 
faoliyatlariga mo‘ljallangan bo‘lishi mumkin. 
Marketing  dasturi  bu  korxonani  umumxo‘jalik  faoliyatini  direktiv 
rejasini  tuzish  uchun  strategik  tavsiyanomadir  va  yuqori  boshqarish 
bo‘g‘ini  uchun  qaror  qabul  qilish  asosidir.  Marketing  dasturining  asosiy 
mazmuni, bu korxonaning o‘tgan davrdagi faoliyat natijalari bo‘lib, unda 
maqsadli bozor rivojlanishining qisqa tahlili va bashorati, firmaning asosiy 
rivojlanish maqsadi, bozordagi xulq-atvorining strategik yo‘li, tovar, narx, 
sotish  va  rag‘batlantirish  siyosatining  chora-tadbirlari,  marketing 
tadqiqotlari 
mazmuni, 
xarajatlar 
smetasi, 
marketing 
harakatlari 
samaradorligini  oldindan  baholash,  marketing  dasturini  amalga  oshirish 
bo‘yicha nazorat chora-tadbirlari va harakatlari beriladi. 
Marketing  dasturi  marketing  kompleksi  tadqiqotlari  va  firmani  o‘z 
imkoniyatlarini  baholash  asosida  tuziladi.  Dastur  tavsiyali  xarakterga  ega 
bo‘lsada,  kompaniyani  strategik  rejalashtirishda  zarur  bosqich  sifatida 
ko‘riladi.  Firmalar  faoliyatining  zamonaviy  sharoitda  marketing  dasturi 
kompaniyani  yuqori  boshqaruv  bo‘g‘ini  (joriy  rejalashtirish,  direktiv 
rejalar,  strategik  dasturlar,  strategiyani  tanlash)  darajasida  asoslanib 
boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun zarurdir. 
Marketing  dasturining  strategik  yo‘nalishi  bozordagi  mavqei  va 
korxonaning  bog‘liqlik  holatidan  kelib  chiqqan  holda  o‘z  ichiga  turli 
variantlarni oladi. 
Strategiyalar 
diversifikatsiyasi, 
tadbirkorlik 
faoliyatini 
segmentatsiyalash, hujum va himoya strategiyalari bo‘lishi mumkin. 
Marketing  dasturini  ishlab  chiqishda  ko‘p  variantlilik  tamoyillari 
ishlatiladi. Xizmatni tuzilishiga binoan marketing dasturi va rejasining bir 
necha  variantlari:  ikki  yoki  uch,  ya’ni  minimal,  optimal  va  maksimal 
turlari  bo‘ladi.  Masalan,  Yaponiya  firmalari  marketing  dasturi  va 
rejasining minimal variantini nazarda tutib, uni amalga oshirishda haqiqiy 
muvaffaqiyatga  iqtisodiy  va  ijtimoiy  hamda  psixologik  samarani  olishni 

---

 
108 
 
 
maqsad  qilib  erishadi.  Shuningdek  dasturni  o‘rtacha  yoki  optimal 
variantlari keng tarqalgan. 
 
Quyidagi 
rasmda 
marketing 
majmui 
dasturining 
jarayoni 
keltirilmoqda.