O‟zbekiston respublikasi

Gippokrat (eramizdan 460-377 yil ilgari yashagan) buyuk grek taffakurshunosi, butun dunega ―tibbietning otasi‖ degan nom bilan mashxur. SHu ko‘nga kadar xamma mamlakatlarda tibbiy oliygoxlarni bitiruvchilari, bulajak doktorlar Gippokrat kasamini qabul qiladilar. Gippokrat nafaqat kasalni, balki shu bemorni uzini, uning ijtimoiy va yashash sharoitlarini chuqur o‘rganish kerak degan fikrlarni yuritgan va tibbiet soxasidagi iboralari bugo‘ngi ko‘ngacha o‘z axamiyatini yo‘qotmadi.
Gippokrat anatomiyani fan darajasigi ko‘tardi, tibbietchilar odam anatomiyasini, odam tibbietini o‘rganish zarurligini ko‘rsatdi. Bugo‘ngi ko‘ngacha Gippokratning bir qancha asarlari yetib kelgan va uz axamiyatni yo‘qotmadi. ―Anatomiya xaqida‖, ―Bezlar xaqida‖, ―Tishlarining chiqishi xaqida‖, ―Bolaning tabiati xaqida‖. Yirik tabiatshunos olimlardan Platon (427-347 yil bizning yangi eramizgacha) umurtqali xayvonlarning bosh miyani orqa miyaning oldingi bo‘limlaridan rivojlanishini ko‘rsatdi.
Aristotel (384-322 y. bizning yangi eramizgacha) xayvonlar murdalarini yerib, solishtirma anatomiya va embriologiya fanlari uchun bir qancha dalillarni to‘pladi. Aristotelь tirik organizmlarni qanday paydo bo‘lishini birinchi marotaba materialistik nuqtai nazardan tushuntirishga xarakat qilgan. Masalan, organizmni paydo bo‘lishi erkak va urgochi organizmlarning uruglarini xosil bo‘lishini birinchi bo‘lib aniqlagan. Ammo Aristotelь bir qancha xatolarga yo‘l qo‘ygan. Uning fikricha yurakdan xamma organlarning nervlari boshlanadi, yurak – bu asosiy ong va fikrlarning paydo bo‘lish joyi deb xisoblagan.
Gerofil (304 yangi eramizgacha), mashxur Aleksandriya tibbiet maktabini bitirgan. Gerofil bosh miya qobiqlarini, qorinchalarini, ko‘rish nervini, ko‘zda esa tomirli va to‘r pardani, o‘n ikki barmoqli ichakni va ichak tutkichidagi limfa tomirlarini tuzilishini tasvirlagan.
―Yurak – bu asosiy taffakur a‘zosi‖ degan Aristotelni fikrini inkor etgan va ongning material substrati markaziy nerv sistemasi, fikrlashning a‘zosi esa – bosh miya ekanligini isbotlagan. Gerofil anatomiyani mustakil fan sifatida ajratishga asos solgan olim xisoblanadi.
Erazistrat (300-250 yillar bizning eramizgacha) keng va progressiv duneqarashlari bilan mashxur bo‘lib, anatomiya va fiziologiya fanlari bo‘yicha ilmiy izlanishlar o‘tkazgan. Bosh miyani tuzilishini chuqur o‘rgangan, jigar va ut yo‘llari tuzilishida klapanlarni funktsional axamiyatini bilgan. Erazistrat o‘pkadan qon yurakning chap bo‘lmachasiga borishini va u yerdan chap qorinchaga o‘tishini va so‘ng arteriyalar orqali qon butun organizmga tarqalishini bilgan.
Qadimgi Rimda ko‘p yillar davomida tibbiet bilan shug‘ullanish faqat kullar uchun ruxsat etilgan edi.
Eraning 1 asridan boshlab, Rimda tibbiet fanlari bilan erkin fukarolar xam shug‘ullana boshlashdi. Qadimgi Rim olimlarining anatomiya kiritgan xissalaridan biri - bu xamma anatomik tuzilmalarni lotincha alifbosi bilan ifodalash.
Rim tibbiyotining yirik olimlaridan Sel‘s va Galenni ko‘rsatish lozim.