O‟zbekiston respublikasi

Qo‟llar skeleti.

Qo‘llar skeleti 2 bo‘limdan iborat: yyelka kamaridan va erkin kul suyaklaridan.
Yelka kamari ikki juft suyaklaridan: kurak va umrov suyaklaridan iborat. Kulning erkin qismi 3 qism bilak va panjaga bo`linadi. Yyelka qismida yyelka suyagi, bilak qismi esa tirsak va bilak suyaklaridan iborat. Panja esa kaft usti suyaklariga, kaft suyaklariga va barmoqlarga bo`linadi. Panja suyaklari 27 suyaklardan iborat.

Qo‟l skeleti
yyelka kamari		Erkin qo‘l suyaklari
Kurak suyagi	Umrov suyagi		Yelka qismi	Bilak qismi		Panja qismi
			Yelka suyagi	Bilak suyagi	Tirsak suyagi		Kaft usti suyaklari	Barmoq lar	Kaft suyakla r

Yelka kamarining suyaklari.

Yelka kamari chap va un tomonda bittadan umrov va kurak suyaklaridan tuzilgan.
Umrov suyagi egilgan naysimon suyak bo‘lib , ko‘krak kafasining old tomonida gorizontal xolda joylashgan. Umrovning o‘rta qismi yoki tanasi va ikki uchi bor. Umrov suyagining medial
uchi tush suyagining dastasi bilan birikadi, lateral uchi esa kurakning akromial, ya‘ni yyelka usimtasi bilan birikadi. Paypaslash usulida umrov suyagini joylashuvini aniklash mumkin. Umrov suyagini funktsional axamiyati katta, chunki ayni bir vaqtda bu suyak kulni tanaga birlashtiradi, ikkinchi tomondan esa yyelka bo`g`imini ko‘krak kafasidan uzoklashtirib, kulni turli xarakatlarini erkin bajarilishini ta‘minlaydi.
Kurak uchburchak yassi juft suyakdir. Kurak ko‘krak kafasining orqa tomonida V-VIII kovurgalari chegarasida joylashgan. Kurakda 3 qirra, 3 burchak va 2 - ta yuza farklanadi. Lateral qirra kengaygan bo‘lib , tashki burchak chegarasida bo`g`im chuqurchasini xosil qiladi. Bu chuqurcha yyelka suyagining boshchasi bilan birikib yyelka bo`g`imini xosil qiladi.
Kurakning medial qirrasi utkir bo‘lib , umurtka pogonasiga nisbatan paralel xolda joylashgan.
Kurakda ustki qirrasi xam farklanadi.
Kurakning orqa yuzasi kurak qirrasi bilan 2 qismga bo`linadi: qirra osti yuza va qirra ustki yuzalariga. Kurak qirrasi lateral yoki tashki tomonga usib akromial ya‘ni yyelka usigi xosil qiladi. Kurakning yuzasida kurak osti chuqurchasi joylashagn. Bo`g`im chuqurchasidan yuqorirokda tumshuksimon usigi chikadi. Evolyutsiya jaraenida kurak suyagi odamsimon maymunlarga karaganda keskin uzgargan. Odamda kurak suyagi orqaga siljib, kengligiga nisbatan uzunligi ancha kaltalashgan, kurak usti chuqurchasi kurak osti chuqurchaga nisbatan kichik bo‘ladi. Odamsimon maymunlarda kurak qirrasi kurak satxiga nisbatan 59⁰ ni tashkil etadi va undan oshmaydi, odamlarda bu burchak 90⁰ gacha yetishi mumkin. Maymunlarda kurak usti va kurak osti chuqurchalari jajmi jixatdan bir-biriga teng bo‘ladi.