O‟zbekiston respublikasi

Ishning bоrishi: Talabalar darsliklar, ilmiy jurnallar, internet ma‘lumotlaridan fоydalanib vitaminlar va ularning organizm uchun ahamiyatini o‘rganadilar.
Ishni rasmiylashtirish: Talabalar vitaminlar va ularning organizm uchun ahamiyati to‘g‘risida seminar yozishadi.

MASHG‟ULOT №: 4. RATSIONAL OVQATLANISH TAMOYOLLARI.

Ishdan maqsad: Ratsional ovqatlanish tamoyollarini o‗rganish.
Ish uchun kerakli jihоzlar: Darsliklar, ilmiy jurnallar, internet ma‘lumotlari, atlaslar.

Seminar rejasi:

1. 
   Ovqatning o`ziga xos dinamik ta`siri.
   

2. To`g`ri ovqatlanish asoslari.

3. 
   Ovqat ballastlarining organizm uchun ahamiyati.
   

Nazariy tushuncha: Ovqatning o`ziga xos dinamik ta`siri. Odam o`z hohishi bilan asosiy almashinuvni va ovqatning o`ziga xos ta`sirini o`zgartira olmaydi. Bu sarflar idora qilib bo`lmaydigan sarflarni tashkil etadi. Odam mexnat qilganida sport bilan shug`ullanganda va shu kabilarda ishlatilgan energiya miqdori sharoitga va odamning hohishiga bog`liq bo`ladi. Bu sarflar boshqariladigan sarflar deb aytiladi. SHu energiyaning asosiy qismi odam bajaradigan ishga
sarflanadi. Jismoniy ish bilan shug`illanmaganda energiya sarfi kam, bajariladigan ish og`ir bo`lsa energiya ko`p sarflanadi.
Turli kasb egalarini energiya sarfiga qarab besh guruhga bo`linadi: 1) aqliy mexnat vakillari (olimlar, shifokorlar, pedagoglar xisobchilar va x.k.). Erkaklar kuniga 2550-2800 kkal, ayollar esa 2200 2400 kkal sarf-laydilar va qabul qilishlari kerak; 2) engil jismoniy ish bilan shug`ilanuvchilar (avtomatlashgan korxonalarning ishchilari, agranomlar, hamshira va sanitarkalar, aloqa korxonalari ishchilari). Erkaklar 2750-3000kkal, ayollar 2350-2550 kkal energiya sarflaydilar; 3) o`rtacha og`irlik-dagi jismoniy mexnat birdan shug`ullanadigan mutaxas-sislar (sleserlar, xaydovchilar, jarroxlar, traktorchilar). Erkaklar 2950-3200kkal, ayollar 2500-2700 kkal energiya sarflaydilar; 4) og`ir jismoniy mexnat qiladiganlar (qu-rilish ishchilari, qishloq xo`jalik mexnatkashlari, metal- lurglar, durodgorlar). Erkaklar 3900-4150 kkal, ayollar 3450-3700 kkal energiya sarflaydilar; 5) xaddan tasho`ari og`ir jismoniy mexnat bilan shug`ullanuvchilar (shaxtyorlar, po`lat erituvchilar, betonchilar va hammollar). Erkaklar sarflaydigan energiya miqdori 3900-4300 kkalga teng bo`ladi.
Aqliy mehnat qilganda modda almashinuvining ku-chayishi va energiya sarfiningg tezlashishi miya faoliyatini kuchayishida emas balki muskullar tonusining reflektor yo`l bilan ortishiga bog`liq bo`lishi mumkin.