Boshqarishning asosiy va dastlabki funksiyasidir. Har qanday boshqarish reja tuzishdan boshlanadi. Bu rejada boshqaruv maqsadlari va vazifalari, ularni amalga oshirish muddatlari belgilanadi, vazifalarni amalga oshirish usullari ishlab chiqiladi, xalq xojaligi boginlarining ozaro aloqalari ornatiladi.
Rejalashtirishning umumiylik xususiyati shundaki, bunda har bir boshqaruv xodimi ozining shaxsiy ishini rejalashtiradi, oz ish joyidagi faoliyati korsatkichlarini ishlab chiqadi, rejalarni qanday bajarayotganini nazorat qilishni uyushtiradi.
Tashkil qilish. Bu funksiya boshqaruv obyekti doirasida barcha
boshqariluvchi va boshqaruvchi jarayonlarning uyushqoqligini ta'minlaydi.
Muvofiqlashtirish va tartibga solish;
Rejalashtirish boshqarishning strategiyasi hisoblansa, muvofiqlashtirish boshqarishning taktik masalalarini hal qiladi. Muvofiqlashtirish mablaglarni tejash maqsadida boshqaruvdagi parallelizm va bir-birini takrorlashni bartaraf qilish imkonini beradi.
Tartibga solish muvofiqlashtirishning davomi bolib, u sodir bolib turadigan ogishlarni bartaraf qilish yoli bilan ishlab chiqarish jarayonlarini amalga oshirishni maqsad qilib qoyadi. Uning yordami bilan vujudga kelishi ehtimol tugilgan ogishlarning oldi olinadi.
Nazorat. Bu funksiyaning maqsadi "tutib olish", "aybini ochish", "ilintirish" emas, balki boshqaruv obyektida sodir bolayotgan jarayonlarni hisobga olish, tekshirish, tahlil qilish va ma'lum tartibda shu obyekt faoliyatini oz vaqtida sozlab turishdir. Ta'sirchan nazoratni tashkil qilish har bir rahbarning funktsional ishidir. Muntazam nazorat yoq joyda yuqori pirovard natijalarga erishib bolmaydi.
Boshqarish faoliyatining turlariga kora, funksiyalar quyidagicha boladi:
boshqarishning iqtisodiy funksiyalari;
boshqarishning sotsial funksiyalari;
boshqarishning ma'naviy-ma'rifiy funksiyalari.
Qayd qilingan funksiyalar bir-biri bilan bogliq va ma'lum darajada tartibga solingan kop unsurlardan, tarkibiy qismlardan iborat bolib, ular yaxlitlikka ega. Shuning uchun ham boshqarish jarayonida ularning birortasi ham e'tibordan chetda qolmasligi kerak.
Maqsad - bu muddao, murod, ya'ni u yoki bu niyatga erishmoq uchun kozda tutilgan mushtarak orzu. Aynan, shu maqsad kishi faoliyatini, oz orzularini ushalishiga yonaltiradi.
Maqsadning muayyan ierarxiyaga ega ekanligi, ya'ni bir maqsadning boshqa bir maqsadga boysunishi (tobe bolishi), yuqori maqsadning quyi maqsadlarga ega bolishi (yoyib bolishligi), maqsadlarning bir-biri bilan ozaro munosabatda bolishi ularni qandaydir bir tartibga solish zaruriyatini tugdiradi.
Boshqaruv funksiyasi deganda u yoki bu obyektni boshqarishga oid aniq vazifalarni hal etishga qaratilgan bnr turdagi ishlar majmui tushuniladi. Demak, boshqaruv muayyan funksiyalar orqali amalga oshiriladi. Funksiyalarni aniqlash, ularning mohiyatini ochish va organish boshqaruv jarayonini togri tashkil qilishning muhim shartidir.
Boshqaruv funksiyalarining mohiyati, tasnifi va mazmunini organish boshqaruvning butun jarayonini tartibga solib turish uchun zarurdir, chunki yuqorida ta'kidlaganimizdek, boshqaruv mazmuni jarayon sifatida uning funksiyalarida namoyon boladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |