O‘zbeкiston respubliкasi

P
m
ni har bir shakllanmagan 
W
ga alohida-alohida qo‗shish bilan osongina qo‗shma gap hosil qilish 
mumkin: Qiyoslang: 1
.Chakkasi tirishib, ko„zi qizarib ketdi – 
uyushgan gap. 
Chakkasi tirishib ketdi va ko„zi qizarib ketdi – 
qo‗shma 
gap. 
Ayrim holda uyushgan gapda ham [
Pm
] nol shaklda bo‗lishi 
mumkin: 
U baroqqosh, ko„zi chaqchaygan, afti ishshaygan. 
Gap 
mazmunidan nol shakl oxirgi so‗zda ekanligi sezilib turibdi. Bunga 

---

432 
gapni o‗tgan zamonga aylantirish bilan amin bo‗lish mumkin: 
U 
baroqqosh, ko„zi chaqchaygan, afti burishgan edi. 
Uyushgan gaplar tarkibidagi sodda gaplarning o‗zaro umumiyligi 
(va, shu asosda, umumlashtiruvchi bo‗lagi) turli xil bo‗ladi: 
1)
 
hamma qismlari xususiy (farqli) bo‗lib, faqat [
Pm
] qismi 
umumiy bo‗lgan uyushgan gap: 
Jamshid yozar, Isroil o„qir edi; 
2)
 
hamma qismlari xususiy bo‗lib, faqat kesimning lug‗aviy 
qismi va kesimlik qo‗shimchasi umumiy bo‗lgan uyushgan gap: 
Jamshid tez, Isroil sekin yozar edi; 
3)
 
[WP
m
] va uning kengaytiruvchi bo‗laklari umumiy bo‗lib, 
faqat ega va [
WP
m
] kengaytiruvchisining kengaytiruvchisi bilan 
farqlanuvchi uyushgan gap: 
Jamshid oq, Isroil qizil gul oldi. 
110-
 
§. Uyushtiruvchi vosita. 
[
Pm
] 
uyushtiruvchisi vosita sifatida: 
1.
Кun qaytgan va bahor 
kunlarining uchdan ikki qismi o„tgan edi. 
(S.Ahm.)2
. Erta yog„ib 
o„tgan yomg„ir chang va g„uborni yuvib ketgan, daraxtlarning 
yaproqlari tiniq va toza edi. 
3
. Paxta dalalarida endi salqin 
kuchaygan, tungi yellar esar... edi. 
(Oyb.)4. 
Siddiqjon o„ziga bundoq 
savol bermas va bundoq savol xayoliga ham kelmas edi. 
(A.Qah
.
)
. 
5. 
Sayyora birinchi, ukam ikkinchi ekan. («
Tong yuld.
») 
6
. Ahmad 
tikuvchi, Halim bog„da qorovul emishmi? 
7. 
Alpomishu Rustamlar 
sizga yor, Ravshanbek va Avazxonlar madadkor bo„lsin. 
8. 
Doklad 
ishning borishi, munozara esa butunlay boshqa masala haqida.