O‘zbeкiston respubliкasi

MAVZU YUZASIDAN SAVOL VA TOPSHIRIQLAR 
1.
Yordamchi so‗zning o‗rganilishiga sharh bering. 
2.
Yordamchi so‗z va uning umumiy grammatik ma‘nosi haqida 
gapiring. 
3.
Yordamchi so‗zning ma‘noviy guruhlarini sanang. 
4.
Ko‗makchi haqida gapiring. 
5.Bog‗lovchi haqida gapiring. 
6.Yuklama haqida gapiring. 
7.Yordamchi so‗zlarning sintaktik imkoniyatlarini bayon qiling. 
SO„Z-GAP 
 
Tayanch tushunchalar 
so„z-gap, so„z-gapning ma‟noviy guruhlari, umumiy grammatik 
ma‟no, oraliq grammatik ma‟no, xususiy grammatik ma‟no, ma‟noviy 
nomustaqillik, sintaktik aloqa, modal, undov, tasdiq /inkor, taklif 
/ishora 

---

297 
70-
 
§. So„z-gap to„plamini ajratish tamoyillari. 
 
O‗zbek tilshunosligida so‗z-gapning mohiyati, turlari, ularning 
leksik materiali tavsifi, qo‗llanish xususiyati empirik asosda yetarlicha 
o‗rganilgan. Substansial yondashuvda gapning eng kichik qurilish 
qolipi [
WPm] 
sifatida qayd etilgach, ziddiyatli, izohtalab nuqtalarga 
ega bo‗lgan so‗z-gapga ham «lison-nutq» tamoyili asosida yondashish 
zaruriyati paydo bo‗ldi va har bir gapning o‗z qolipi mavjud bo‗lgani 
kabi, so‗z-gapning ham o‗ziga xos muayyan bir lisoniy qurilish 
modeli bo‗lishi shartligi e‘tirof etildi. 
So„z-gap 
umumiy atamasi ostida birlashtiriladigan so‗zlarning 
alohida belgilari mavjudki, ular shu belgisi bilan mustaqil, yordamchi 
so‗zdan, shuningdek, yoxud qo‗shma gapdan farq qiladi. Bular 
quyidagilar: 
1)
mustaqil holda gap bo‗la olish; 
2)
gap tarkibida shu gapning biror bo‗lagi bilan sintaktik aloqaga 
kirisha olmaslik; 
3)
o‗ziga xos g‗ayrioddiy ma‘noga ega bo‗lish; 
4)
bog‗lamalar bilan birika olmasligi va shuning uchun mayl, 
zamon, shaxs/son shakllariga ega emaslik. 
So‗z-gap sirasiga shu to‗rt asosiy belgi bilan bir majmuaga 
birlashuvchi birliklar kiradi (bu tipdagi birliklar kirish so‗z vazifasida 
ham keladi, lekin ularning substansial belgisi – so‗z-gap bo‗lib 
kelish). Quyida ularning har biri alohida-alohida ko‗rib o‗tiladi.