O‘zbeкiston respubliкasi



Download 3,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet110/382
Sana14.06.2022
Hajmi3,47 Mb.
#669866
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   382
Bog'liq
hozirgi ozbek tili

gan
)

(
o„qi
gach
), 
so‗zni sintaktik aloqaga ham kiritadi: 
o„qi
gan 
bola, o„qi
gach 
gapirmoq

Sintaktik shakl hosil qiluvchi morfema so‗zning sintaktik 
qurilmadagi o‗rnini belgilaydi. Masalan, kesimlik kategoriyasi so‗zga 
kesimlik mavqeyini beradi. Кesimning ega va hol bilan sintaktik 
aloqasini ta‘minlaydi. Кelishik morfemalari oldingi mustaqil so‗zni 
keyingi, egalik qo‗shimchalari esa keyingi mustaqil so‗zni oldingisiga 
bog‗lash vazifasini bajaradi. 
Morfemaning struktur tasnifi
. Morfema tuzilishiga ko‗ra 
sodda 
va 
murakkab 
turga bo‗linadi: 
Sodda morfema tarixan qanday bo‗lganligidan qat‘i nazar 
ajralmas, yaxlit, bir tarkibli morfemadir: 
-lar, -roq, -chi, -niki, -sin, - 
di, -gach

Murakkab morfemalar aslida mustaqil morfemaning ma‘lum 
funksiya bajarish maqsadida birlashishi:(
odam
garchilik
)

(
uy
gacha
)

(
xafa
chilik
)

(
chorva
chilik
)

(
bor
ganda
). 
Morfemaning shakl va ma‟no munosabatiga ko„ra turi

Morfemada ham shakl va ma‘no munosabati barqaror. Morfemaning 
miqdoran cheklanganligi bu munosabatning keng qamrovliligidan 
dalolat beradi. 


148 
Morfemik polisemiya
. Morfemik polisemiya keng tarqalgan. Bu 
morfemaning polifunksionalligiga bog‗liq. Misol sifatida 
–chilik 
affiksini olaylik. Darslik va qo‗llanmalarda uning quyidagi uch 
ma‘nosi farqlanadi: 
1)
asosdan anglashilgan narsa yetishtiriladigan sohani ifodalovchi 
ot: (
paxtachilik
)

(
urug„chilik
)

(
limonchilik
)

(
uzumchilik
); 
2)
asosdan anglashilgan narsa-hodisaning borlik holatini 
bildiruvchi ot: (
pishiqchilik
)

(
mo„lchilik
)

(
arzonchilik
); 
3)
asosdan anglashilgan tushuncha bilan bog‗liq bo‗lgan ishni 
bildiruvchi ot: (
ulfatchilik
)

(
tirikchilik
)

(
dushmanchilik
). 
Aksariyat morfema – polisemik tabiatli. 

Download 3,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   382




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish