O‗zbekiston respublikasi

Birinchi Milliy Bank

Aktivlar Majburiyatlar

Qimmatli qog‘ozlar -$100 m Zaxiralar +$100m

Chunki bankda tekshiriladigan depozitlar o‘smagani sababli, talab qilinadigan zaxira o‘zgarmay qoladi hamda bank uning qo‘shimcha 100 million dollari unda 100 million dollar ortiqcha zaxira ko‘payganini anglatadi. Ortiqcha zaxiralarda bank 100 million dollarlik miqdorga teng kredit berdi deb tasavvur qilamiz, Bank kredit berganida, u qarz oluvchining hisob raqamini tekshirishni ko‘rib chiqadi hamda, ushbu jarayonni bu hisobraqamga joriy qiladi. Bu holatda, bank o‘z balans hisobvarag‘ini majburiyatlarini tekshiriladigan depozitda 100 million dollarga oshirish orqali muvofiqlashtiradi hamda o‘z aktivlarini 100 million dollarlik kredit orqali oshishiga olib keladi. Natijada quyidagi T-buxgalteriya yuzaga keladi:

Birinchi Milliy Bank Aktivlar

Majburiyatlar

Qimmatli qog‘ozlar-$100m Tekshiriladigan depozitlar +$100m Zaxiralar +$100 m
Kreditlar +$100 m

Joriy balans hisobvarag‘i holatida, Birinchi Milliy Bank hozir ham ortiqcha zaxiralarga ega hamda qo‘shimcha kreditlar berishni xohlashi mumkin. Biroq, bu zaxiralar bankda uzoq vaqt davomida saqlanib qolmaydi.

Qarzga oluvchi sotib olishni cheklar yordamida amalga oshirganda,cheklar boshqa bankda jamg‘arilib boriladi va 100 mln zaxira birinchi milliy bankdan chiqib ketadi. Natijada, bankda oldingiga qaraganda ko‘proq hajmda qarz berish imkoniyati bo‘lmay qoladi.
Birinchi milliy bankning so‘ngi T-buxgalteriyasi

Aktivlar		Majburiyatlar
Qimmatli qog‘ozlar	-$100 mln
Kreditlar	+$100 mln

Zaxiralarning $100 millionga ko‘payishi birinchi milliy bankda $100 mln qo‘shimcha kreditga aylantirgan, boshqa bank bilan kelishuv natijasida kelgan qo‘shimcha $100 mln depozit qo‘shilgan. Birinchi milliy bank hisob raqamida yozilgan barcha cheklar naqd pulga aylantirgandan ko‘ra banklarda jamg‘arib boriladi, chunki biz shuni xulasa qilamizki, odamlar qo‘shimcha valyutani saqlab turishni xohlashmaydilar. Keling endi boshqa banklarda bu depozitlar bilan bog‘liq nimalar sodir bo‘lishi haqida so‘zyuritamiz.