O‘zbеkistоn rеspublikаsi

Topshiriqlar
1-topshiriq: 
Amir Temur tomonidan aytilgan o‘gitlarni daftaringizga yozib oling va 
ular haqida bahs tashkil qiling. 
Ulamolar suhbatida bo‘l, pok, sof niyatli kishilarga talpin. Kechira olishlik - 
mardlik, kechira bilmaslik - nomardlik. Ahli ehson bilan jahon gulshani obod bo‘lar. Bir 
kalima shirin so‘z qilichni qinga kiritadi. Kitob barcha bunyodkorlik, yaratuvchilik va 
aql-idrokning, ilmu donishning asosidir, hayotni o‘rgatuvchi murabbiydir. Ilm va 
dinning mashhur kishilari o‘z maslahatlari bilan podshohlarga yordam berib kelganlar. 
Dushmanning kulgani - siringni bilgani. Bir kunlik adolat yuz kunlik toat-ibodatdan 
afzal. Kuch - adolatdadir. 
2-topshiriq: 
Hadislarni o‘qing. Ularning hayotimizga naqadar to‘g‘ri keli- shi haqida 
fikr yuriting. 0‘zingiz ham hadislarga namunalar ayting va daftaringizga yozing. 
Kasbning eng yaxshisi - kishining o‘z qo‘li bilan bajarilgan ishi va halol savodi. 
Sadaqaning afzali - musulmon kishining ilm o‘rganib, so‘ng boshqa musulmon 
birodarlariga ham o‘rgatishi. Halol kasbdan charchab uxlagan odam gunohlari 
kechirilgan holda tunaydi. Ilmni yozib qo‘yish bilan bog‘lab olinglar. Ilm ibodatdan 
afzal. Jannat onalar oyog‘i ostidadir. Kimki shoshmay, sabr-qanoat bilan ish qilsa, 
qilgan ishi to‘g‘ri chiqadi. Saxiy kishining taomi shifodir. Odamlar bilan murosa-yu 
madoraga kirishish ham sadaqa hisoblanadi. 
 
 
 
 

---

 
 
 
5-MAVZU:
 Terminlarning yasalishi 
 
Ma’lumki, fan-texnika, qishloq xo‘jaligi, sanoat tarmoqlarida qo‘llanilayotgan 
so‘z va iboralar eng qadimgi davrlarda o‘sha sohalarning boshlang‘ich davrlarida 
qo‘llanilayotgan so‘z va iboralar kabi ma’lum predmetlarga atab qo‘yilgan va o‘sha 
predmetlarni bildiradigan bir ma’noli so‘z va terminlardir.
Aslida termin va oddiy so‘zning farqli jihatlariga e`tibor qaratmoqchi bo‘lsak, bu 
hodisalarga o‘sha soha bilan shug‘ullangan olimlarning fikrlariga nazar solish va shu 
asosda termin va oddiy so‘z oppozitsiyani hal qilish maqsadga muvofiqdir. Odatda, 
olimlar terminlarning quyidagi belgilarini ko‘rsatadilar:
1) termin bir ma’noli yoki bir ma’noli tendentsiyaga ega;
2) termin aniq, nominativ funktsiyaga ega bo‘lib, unga emotsionallik, 
ekspressivlik, modallik funktsiyalari xos emas. Termin o‘zining bu xususiyatini 
kontekstda ham, kontekstdan tashqarida ham saqlaydi;
3) terminning ma’nosi tushunchaga tengdir;
4) termin stilistik jihatdan neytraldir;
5) terminologik leksika alohida sistemadir va hokazo.
Tilshunoslikda terminlarning o‘zgarishi hamda yangi terminlarning paydo
bo‘lishi fan va texnika taraqqiyoti bilan uzviy bog‘liqdir. Bu haqda tilshunos olim 
L.I.Bojno quyidagilarni ta’kidlaydi: «Texnika taraqqiyoti ta’sirida terminologiya o‘zaro 
aloqador ikki qonuniyat asosida, birinchidan, ilmiy-texnika progressi qonuniyatlari 
bilan, ikkinchidan, til rivojlanishining umumiy qonuniyatlari bilan bog‘liq ravishda 
o‘zgarib boradi». Texnik malakaning endilikda ma’lum tor doiradan chiqib, ommaviy 
xarakterga ega bo‘layotganligi va turli sohalarning mutaxassislari kundalik faoliyatida 
fan va texnika yutuqlaridan keng foydalanayotganligi terminlarga bo‘lgan yuksak talab 
bilan uning hozirgi holati orasidagi nomuvofiqlikni bartaraf etishni talab etadi. 
Shu jihatdan, terminlarni tartibga solish juda katta ilmiy va ijtimoiy ahamiyatga 
egadir. D.S.Lotte qanday kategoriyadagi so‘zlar terminlashishi mumkinligi haqida 
gapirib: “...texnikada quyidagi tushunchalarni anglatuvchi asosiy kategoriyalar 
terminlashadi: jarayonlar (hodisalar); texnika predmetlari (materiallar, qurollar, 
asboblar, detallar va h.k.); xossalar; hisobiy tushunchalar (parametrlar, geometrik 
obrazlar va h.k.); o‘lchov birliklari”, A.V.Kalinin esa termin bilan kasb-hunar