O‘зbekiстон рeспublikaсi

1. «Ma’naviyat asoslari. Dinshunoslik» fanining ishchi dasturi tuzilmasi va mazmuni
 
 
 
1.1. Kirish 
Ma’naviyat inson ruxiy kamolotining muhim mezonlaridan birini tashkil qiladi. U millat 
abadiyligini va mamlakat taraqqiyotini ta’minlashdagi ustivor omil hisoblanadi. SHuning uchun 
ham Prezidentimizning yuksak ma’anaviyatli kishilarni tarbiyalay olsakgina, oldimizga qo’ygan 
maqsadlarga erisha olamiz, yurtimizda farovonlik va taraqqiyot qaror topadi deb ta’kidlanganligi 
bejiz emas. Ma’naviyatning ana shu muhim roli va ahamiyatidan kelib chiqqan xolda, milliy 
ma’naviy tiklanish, yoshlarni yuksak ma’naviyat sohibi va barkamol inson qilib tarbiyalash 
mustaqilligimiz sharoitida davlat siyosati darajasiga ko’tarildi. Mazkur siyosatni real hayotga 
tadbiq etishda Respublikamizdan «Ma’naviyat va ma’rifat» jamoatchilik markazini tuzish, 
hamda uning faoliyatini takomillashtirishga bag’ishlanib chiqarilgan Prezident Farmonlari va 
Vazirlar Mahkamasining Qarorlari katta ahamiyatga ega bo’ldi. 
Ayniqsa, 1997 yildan boshlab Respublika Oliy Ta’lim tizimiga «Ma’rifat va ma’naviyat 
asoslari» kursini kiritilishi bu amaliy ishlardan muhimi bo’ldi, o’tgan davr tajribalari ko’rsatdiki, 
mazkur kursning ta’lim tizimiga kiritilishi o’zini oqladi. Chunki bu kursni o’rganishga talaba 
yoshlarning qiziqishlari ortib bormoqda. Ayniqsa, ularning milliy o’z-o’zini anglashlarida, 
millatparvarlik, vatanparvarlik tuyg’ularining mustahkamlanishida mazkur kursning o’qitilishi 
ijobiy rol o’ynamoqda. Ularga e’tiqod, iymon, halollik, poklik va mehr-shafqat kabi tuyg’ularni 
shakllantirishga, o’z millatini Vatanini ma’rifatlarini tushunib etishga yordam bermoqda. 
Respublikamiz olimlari bu kursning katta tarbiyaviy ahamiyatidai kelib chiqqan holda uning 
dasturini ishlab chiqdilar, ilmiy maqollar va ilmiy ommabop asarlar e’lon qildilar. Shuning bilan 
bir qatorda to’plangan tajribalarni umumlashtirib borish asosida dasturning milliy istiqlol g’oyasi 
mamlakatimiz taraqqiyoti va tarbiyaviy ishlarni rivojlantirib borish zaruriyatidan kelib chiqqan 
holda kuchaytirib borish, uni takomillashtirishga ehtiyoj ham ortib bormoqda. Matematika va 
informatika, Pedagogika va psixologiya, Maktabgacha ta’lim va bolalar sporti, Boshlang’ich 
ta’lim va sport tarbiyaviy ish, Kasb ta’limi, Tasviriy san’at va muhandislik grafikasi, mehnat 
ta’limi, Jismoniy tarbiya va jismoniy madaniyat, Musiqiy ta’lim, Fizika va astronomiya, 
milliyistiqlol g’oyasi: huquq va ma’naviyat asoslari yo’nalishlari uchun ularning milliy o’z-
o’zini anglashlarida, millatparvarlik, vatanparvarlik tuyg’ularining mustahkamlanishida mazkur 
kursning o’qitilishi ijobiy rol o’ynamoqda. Ma’naviyatni o’rganish tajribalari ko’rsatdiki, u ko’p 
qirrali tushuncha bo’lib o’z ichiga juda
 
ko’p masalalarni qamrab oladi. Ana shu masalalarning 
boshqa ijtimoiy fanlarda o’rganilmaydigan yoki kam o’rganilayotgan qirralarini bir tizimga 
keltirishni taqozo qilmoqda. Ammo uni amalga oshirish
 
oson emas. Bu dasturni tuzishda hisobga 
olinishi kerak bo’lgan birinchi masala bo’lsa ikkinchidan, mamlakatimiz taraqqiyoti va milliy 
tiklanishimizning hozirgi bosqichida yuzaga kelgan yangi dolzarb masalalardan kelib chiqqan 
holda talaba yoshlar ma’naviyatini rivojlantirish, ularni komil inson qilib tarbiyalashning yangi 
uslublari va omillarini izlab topish hamda ularni dasturda aks ettirish ham zarur bo’ladi. 
Din insoniyat ma’naviy hayotining tarkibiy qismidir. O’zbekiston Respubikasi ziyolilar 
oldiga ma’naviy barkamol insonni shakllantirish vazifasi qo’yilgan bir paytda din masalasini 
chetlab o’tish mumkin emas. Mazkur masalani hal etishda dinga ilgari tajovuz etish uslubining 
salohiyatsizligi hammaga ochiq-oydin. Lekin keyingi paytda paydo bo’lgan diniy bo’lmagan 
masalalarni diniy deb atash, har qanday, hatto bir-biriga zid bo’lgan fikrlarni tahlil qilmasdan 
turib maqtash uslubi ham o’zini oqlamaydi. Demak, ushbu masalaga prinsipial, professional, 
ilmiy yondoshuv darkor.