O‘зbekiстон рeспublikaсi

 
 
 
 

---

115 
Asosiy qism
Dinshunoslik faniga kirish
Dinshunoslik fanini o‘qitishdan ko‘zda tutilgan asosiy maqsad. Uni milliy istiqlol g‘oyasi 
hamda umummilliy qadriyatlar bilan uyg‘unlashtirgan holda olib borish. Bu sohada erishilgan 
yutuqlar. Dinning paydo bo‘lishi haqidagi fikrlar. Dinlar tasnifi. Din e’tiqod sifatida. Din va 
qonunning o‘zaro munosabatlari. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi hamda «Vijdon 
erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida»gi Qonun. Dinga berilgan ta’riflar. Dinshunoslik 
sohalari. Dinga sotsiologik nuqtai nazardan yondashuv. Dinning ijtimoiy vazifalari: 
kompensatorlik; integratorlik; regulyatorlik; legitimlovchilik; dinning falsafiy, nazariy jihatlari. 
Diniy tafakkurning shaxsiy yoki ijtimoiy ildizlari. Dinlar tasnifi: urug‘-qabila dinlari, milliy 
dinlar, jahon dinlari, monoteistik va politeistik dinlar. 
Dinning ibtidoiy shakllari
Ibtidoiy diniy ong asoslari. Diniy tushunchalarning inson ma’naviy hayoti va uning 
ijtimoiy munosabatlariga ta’siri. Totemizm. Animizm. SHamanizm (magiya). Fetishizm. Ibtidoiy 
mifologiya. Insoniyatning ibtidoiy madaniyat o‘choqlari va ulardagi diniy tasavvurlarning xilma-
xilligi. Qadimiy dinlar tarixini aks ettiruvchi manbalarning turlari. Arxeologik topilmalar, 
etnografik materiallar. Oziq-ovqat topish, shaxsiy hayot xavfsizligi, barhayotlik, avlod qoldirish 
– insonning eng qadimiy va asosiy orzulari. O‘lim (mamot) va dafn bilan bog‘liq bo‘lgan 
tasavvurlar, marosimlar va urf-odatlar. 
Odamzot jamiyat bo‘lib yashashigacha bo‘lgan davri. Odamzotning jamiyat bo‘lib 
yashashga o‘tishi va ibtidoiy diniy e’tiqodlari. Ilk tabu (taqiq) va totemlar haqidagi 
tasavvurlarning yuzaga kelishi, mifologiyaning shakllanishi. 
O‘rta Osiyoning qadimgi aholisi va ularning diniy tasavvurlari. Qurbonlik keltirish urf-
odatlari. O‘lim va oxirzamondan keyingi hayot. Urvan va fravashi ruhlari. «Barcha ruhlar» 
bayrami. Boshqa diniy marosimlar. 
SHamanizmda ruhoniyning e’tiqod qiluvchilar orasidagi o‘rni. SHaman va boshqalarning 
ruhlar haqidagi tasavvurlari. SHamanizm dinining zamonaviy ko‘rinishlari.