O‘zbеkistоn rеspublikаsi

Siseron 
Bahslashing, adashing, yanglishing, lekin xudo haqqi, yomon boʻlsa ham, oʻz 
mulohazangiz boʻlsin. 
Lessing 
Ikkala bahslashayotgan odam ham qizishib ketsa, bu ikkalovining ham 
nohaqligini bildiradi. 
L.Tolstoy 
...Biz odatda e’tibor qilmaydigan odam oʻz suxandonligi bilan maftun etishi 
mumkin. Tafakkur nafaqat tanaga ruh bagʻishlaydi, balki ma’lum darajada uni 
yangilaydi; bir-birining o
ʻrniga kelgan his-tuygʻu va fikrlar yuzni jonlantiradi va 
unga bir bunday, bir boshqacha ifoda beradi. 
Jan Jak Russo 
Nutqning boyligi fikr toʻlaligiga bogʻliq. 
V.Gyugo 
Kuchli va muhim dalillarni oldin, boshqalardan boʻshrogʻini keyin, eng 
kuchlilarini esa fikrning oxirida keltirgan ma’qul, chunki tinglovchi va oʻquvchilar 
gapning boshi va oxirini koʻproq eshitadi va ularni koʻproq eslaydi. 
M.V.Lomonosov 
Shoshilmay gapir, shoshqaloqlik – aqlsizlik belgisi. 
Biant 
 
 
Sharq mutafakkirlarining nutq odobi va til mahorati haqidagi fikrlaridan
namunalar 
Nahv nasrda va aruz nazmda aytilgan soʻzning me’yorini oʻlchovchi va 
xatosini tuzatuvchi aniq ikkita mezon boʻlib qoldi, lekin nahv bular ikkisining 
umumiyrogʻidir, chunki u nasrni ham, nazmni ham birgalikda oʻz ichiga qamrab 
oladi... 
Xullas, yaxshi nutq tuzish uchun nahv, aruz, mantiq fanlari hamkorligidan 
foydalanish zarur boʻladi. Ularning birontasiga ahamiyat bermaslik, bulardan birining 
qoidasi buzilishi qolgan ikkitasiga ta’sir qilmay qolmaydi. 
Beruniy 
Qanday qilib ta’lim berish va ta’lim olish, fikrni qanday ifodalash, bayon etish, 
qanday soʻrash va qanday javob berish (masalasi)ga kelganimizda, bu haqda 
bilimlarning eng birinchisi jismlarga va hodisalarga ism beruvchi til haqidagi ilmdir 
deb tasdiqlayman. 
Ikkinchi ilm grammatikadir: u jismlarga berilgan nomlarni qanday tartibga 
solishni hamda narsalar (substansiya) va hodisalarning (aksidensiya) joylashishini va 
bund
an chiqadigan natijalarni ifodalovchi hikmatli soʻzlarni va nutqni tuzishni 
oʻrgatadi. 
Uchinchi ilm mantiqdir: ma’lum xulosalar keltirib chiqarish uchun logik 
figuralarga binoan qanday qilib darak gaplarni joylashtirishni oʻrgatadi. Bu xulosalar 
86 

---

yordamida 
biz bilmagan narsalarni billb olamiz hamda nima toʻgʻri, nima yolgʻon 
ekanligi haqida hukm chiqaramiz.