O‘zbeкiston respubliкasi

EGA


Tayanch tushunchalar


gap markazi, kengaytiruvchi, egali gap, egasiz gap, atov gap, semantik-funksional shakllangan gap, grammatik shakllangan gap, egasi ifodalangan gap, egasi ifodalanmagan gap, yig‘iq gap, yoyiq gap


90-§. Ega haqida umumiy ma’lumot. Ega gap kesimini shakllantiruvchi [Pm] – kesimlik kategoriyasida mujassamlashgan shaxs-son (Sh) ma’nosini muayyanlashtiruvchi gap kengaytiruvchisi: 1. Elchibek asta o‘rnidan turdi. (A.Mux.) 2. Biri – sensan, biri – men. (Oyb.) 3. Shunday o‘lka doim bor bo‘lsin. (H.Olim.) 4. (Sen) Aytar so‘zni ayt, (sen) aytmas so‘zdan qayt. (Maqol) Birinchi gapda Elchibek so‘zi kesimdagi uchinchi shaxs birlik (nol) kesimlik qo‘shimchasining, ikkinchi gapdagi biri so‘zlari sensan kesimining ikkinchi shaxs birlik (-san) va men so‘zidagi birinchi shaxs birlik (-man), uchinchi gapdagi o‘lka so‘zi bor bo‘lsin kesimidagi uchinchi shaxs (-sin), to‘rtinchi gapdagi ifodalanmagan (sen, sen) ayt, qayt so‘zlari bilan ifodalangan kesimdagi ikkinchi shaxs birlik (nol) kesimlik ma’nosining muayyanlashtiruvchisi, kengaytiruvchisi. Ega gapdagi fikr o‘zi haqida borayotgan, belgisi kesim tomonidan ko‘rsatilayotgan bo‘lak. Кesimdan axborot (kommunikatsiya) anglashilsa, ega ana shu kommunikatsiya predmetidir.
Ega bevosita kesimlik shakli – [Pm]ga bog‘lanayotganligi tufayli, hol va kesim bilan birgalikda, gapning konstruktiv bo‘laklari qatoriga kiradi.