O‘zbеkiston rеspublikаsi

Nominal YaIM
Real YaIM = ———————————— 100
Deflator
Shunday qilib, real YaIM hajmi faqatgina ishlab chiqarish hajmi o‘sishi bilan oshadi, nominal YaIM esa tovar va xizmatlar baho darajasining o‘sishi natijasida ham oshishi mumkin.
Iste’mol narxlari indeksi quyidagicha aniqlanadi:
∑ Qⁱ₀ Pⁱ₁ INI = 100
∑ Qⁱ₀ Pⁱ₀
Bu yerda:
Qⁱ₀– bazis yilda bozor savatiga kiritilgan i – tovar va xizmatlar hajmi; Pⁱ₁ – i – tovarning joriy yildagi bahosi;
Pⁱ₀ – i – tovarning bazis yildagi hajmi.
Iste’mol narxlari indeksi hisoblashning shartlari;

• 
  bozor savati bazis yil uchun aniqlanadi va bir necha yil davomida o‘zgarmaydi;
  
• 
  bozor savatiga faqat iste’mol xarakteridagi tovarlar va xizmatlar kiritiladi;
  
• 
  bozor savatiga kiritilgan tovarlar va xizmatlarning hajmi iste’mol xarajatlarining katta qismini tashkil etishi kerak.
  

INI ko‘rsatkichining kamchiligi shundaki bozor savati tarkibi o‘zgarmas bo‘lganligi tufayli aholi iste’moli tarkibida tovarlar va xizmatlar ulushining o‘zgarganligini, shuningdek tovarlar va xizmatlar sifatida ro‘y bergan o‘zgarishlarni hisobga olish imkonini bermaydi Shu sabrbli bu indnks baholar darajasini biroz oshirib ko‘rsatadi.
YaIM deflatori esa bozor savatiga joriy yida kiritilmay qolgan tovarlar baholarining oshishini hisobga olish imkonini bermasligi tufayli baholar darajasini biroz pasaytirib ko‘rsatadi. Shu sababli bu ikki indeksning o‘rtacha darajasini xarakterlovchi Fisher indeksi hisoblanadi:




³² N. Gregory Mankiw. Macroeconomics. 8 th edition. Harvard University. (NY.: Worth Publishers, 2013): 24
Sanoat ishlab chiqaruvchilar baho indeksi iste’mol narxlari indeksi singari hisoblanadi. Lekin bozor savatiga sanoat mahsulotlarigina kiritilib ular ulgurji baholarda hisoblanadi.

6.