O‘zbеkiston rеspublikаsi

16.2-rasm. Raqobatlashgan mehnat bozorida mehnat narxining uning miqdoridan bog‘liqligi

Raqobatlashgan mehnat bozorida har bir ishchining ish haqi
^* ga teng

W

e
bo‘lgani uchun, firmaning ishchilarga beradigan umumiy ish haqi xarajatlari

0L^* EW ^*
to‘rtburchak yuziga to‘g‘ri keladi. Ish haqining o‘zgarishi ishchi kuchiga

e e

bo‘lgan talabni o‘zgartiradi. Agar ish haqi ^W₀
dan ^W₁
gacha oshsa (16.3-rasm),

yollanadigan ishchilar soni
^L₀ dan
^L₁ gacha qisqaradi; agar ish haqi ^W₂
gacha

pasaysa, ishdagi ishchilar soni
^L₂ gacha oshadi.

Mehnat bozorida firma foydasini maksimallashtiradigan shart, ya’ni mehnatni

chekli daromadliligining ish haqi stavkasiga tengligi iste’mol bozoridagi shartga o‘xshashdir.

1. 
   va (3) tenglikdan foydalanib quyidagi munosabatni yozamiz.
   

MR  MC

MRP_L
 MP_L  MR  W
tenglikning ikkala tomonini chekli mahsulot
MP_{L ga}

bo‘lamiz. Natijada quyidagini olamiz:
MR  W / MPL  W * L / Q  MRC
(4)

W W₁


W₀ W₂


^L1 L₀ L₂ ^L
16.3-rasm. Ishchi kuchiga talab bilan ish haqi o‘rtasidagi bog‘liqlik

(4) - munosabatning chap tomoni ish haqi stavkasining bir birlik mahsulot ishlab chiqarish uchun ketgan mehnat sarfiga ko‘paytirilganiga teng, ya’ni bu ishlab chiqarishning chekli xarajatidir. Tarmoq bo‘yicha mehnat bozorini ko‘rib chiqamiz. Umumiy bozor talabi tarmoqdagi firmalar talablari yig‘indisi bilan aniqlanadi

^DTL
 MRP_L
^ _^MRP_i (16.4-rasm).

_Le L
16.4-rasm. Tarmoq mehnat bozori

Umumiy taklif- takliflar yig‘indisidan iboratdir:
^STL
 _MRC_i

Bu yerda ish haqidir.
MRC_i
 W_i
ⁱ -ishchi uchun sarflanadigan qo‘shimcha xarajat, ya’ni,

2. 
   Mehnat qilish va dam olish o‘rtasidagi bog‘liqlik
   

Har bir ishchi oldidagi masala, bu qancha ishlab, qancha dam olish muammosidir. Agar sutkada 24 soat bo‘ladigan bo‘lsa, ishchi 24 soat ishlasa, u M so‘mga teng bo‘lgan maksimal daromad olishi mumkin (16.5-rasm).