O‘zbеkiston rеspublikаsi

Soliqni uzoq va qisqa muddatli ta`siri

Soliqni alohida firma faoliyatiga ta`sirini qaraymiz. Faraz qilaylik, soliq firmaning ishlab chiqarish hajmidan olinadi va u mahsulot narxiga ta`sir qilmaydi.

Biz ko‘ramizki, ishlab chiqarish hajmiga qo‘yilgan soliq firmani ishlab chiqarish hajmini qisqartirishga undaydi (18.11-rasm).
MC₂=MC₁+t _MC1

P₁


Q₂ Q₁
AVC₂= AVC₁+t AVC₁


Q

18.11-rasm. Raqobatlashuvchi firmaning ishlab chiqarish hajmiga soliqning ta`siri

Rasmdan ko‘rish mumkinki, qisqa muddatli oraliqda musbat iqtisodiy

foyda bilan ishlayotgan firma
^q₁ hajmda mahsulot ishlab chiqarib
^P₁ bozor

narxida sotadi. Soliq har bir ishlab chiqarilgan mahsulot birligiga qo‘yilganligi

uchun, u firmaning chekli xarajatini
MC₁
dan
MC₂
 MC₁  t
(t - bir birlik

mahsulotga qo‘yilgan soliq) holatga siljitadi. Soliq xuddi shunday o‘rtacha o‘zgaruvchan xarajatni ham t miqdorga yuqoriga siljitadi.
Endi faraz qilaylik, tarmoqdagi barcha firmalar soliqqa tortilgan. Majud bozor narxida har bir firma o‘z ishlab chiqarish hajmini qisqartirgani uchun tarmoqning ham yalpi mahsuloti qisqaradi va bu bozor narxining oshishga sabab bo‘ladi (18.12-rasm).