O‘zbеkiston rеspublikаsi

11.2-rasm. O‘zgarmas (TFC) xarajatlar chizig‘i grafigi


O‘zgaruvchan xarajatlar (TVC - Variable Costs) - mahsulot ishlab chiqarish hajmiga bog‘liq bo‘lgan xarajatlar, ya’ni mahsulot hajmi oshganda yoki kamayganda o‘zgaradigan xarajatlar. O‘zgaruvchan xarajatlar Q ga bog‘liq funksiya bo‘lib, TVC(Q) ko‘rinishida yozilishi mumkin. O‘zgaruvchan xarajatlar (TVC) chizig‘i grafikda quyidagicha tasvirlanadi (11.3-rasm).
TVC


^Q1 Q
Optimal ishlab chiqarish xajmi


11.3-rasm. O‘zgaruvchan (TVC) xarajatlar chiziqlari grafigi
O‘zgaruvchan xarajatlarga xom ashyoga, elektr energiyasiga, gazga, yordamchi materiallarga bo‘lgan xarajatlar hamda ish haqi kiradi.
Umumiy xarajatlar (TC - Total Costs) - qisqa muddatli orliqda ma’lum miqdorda mahsulot ishlab chiqarish uchun sarflangan o‘zgarmas va o‘zgaruvchan

xarajatlarning yig‘indisiga teng:
TC  TFC  TVC(Q) _.

Bu yerda: TFC- o‘zgarmas xarajatlar, TVC(Q) - o‘zgaruvchan xarajatlar.
Umumiy xarajatlar ba’zi hollarda TC o‘rniga C bilan ham belgilanadi. Grafik ko‘rinishda umumiy xarajat chizig‘i o‘zgarmas va o‘zgaruvchan xarajatlar chiziqlarini qo‘shish bilan hosil qilinadi (11.4-rasm).
TC, TVC,