O`zbekiston respublikasi узбекистон республикаси

Хона ичига қурилган қуёшга қарши қурилмаларнинг умуман фойдаси йўқдир.
Қуёшга қарши панжаралар, дарахт ва кўкатлар тўсиқ сифатида хизмат қилиши мумкин.
Хоналарнинг ҳавоси учун табиий усуллардан, яъни бу тўғри ориентация
қилиш, яхшилаб шамоллатиш қуёшга қарши қурилмаларни жойида ишлатилиши билан эришиш мумкин.
Бундан ташқари ташқи деворлар юзасини девор ва томларнинг иссиқлик ўтказиш хусусиятини камайтириш, ташқи деворларни қуёш нурини қайтарувчи оч ва оқиш бўёқларга бўяш, кўкаламзорлаштириш билан атроф - муҳит ҳавосини юмшатиш мақсадида очиқ айвонларни лойиҳалаш керак.
Бинонинг конструктив ечимлари
Бинони кўтариб турувчи конструкцялари, яъни пойдевори, деворлари, алоҳида таянчлари, қаватлараро ёпмалари фазода бир-бири билан боғланиб, бино негизини ташкил этади.
Бино негизи кўтариб турувчи элементларининг фазода қандай жойлаштирилганлигига қараб, биноларни қуйидаги конструктив типларга (2.2-расм) ажратиш мумкин:
- каркассиз (синчсиз) бинолар ўзаро боғланган ташқи деворлар ва қаватлараро ёпмалардан иборат бўлган бикр ва мустаҳкам қутидан иборат .
Бинонинг ташқи ва ички деворлари ора ёпмалар ҳамда том оғирлигини қабул қилади. Турар-жойлар, мактаблар ва бошқа жамоат бинолари қурилишида ана шу констурктив тип кенг тарқалган.
- каркасли (синчли) биноларда устунлар системаси горизонтал тўсинлар билан биргаликда бино склетини ташкил қилади.
Бинонинг каркаси бинога таъсир қиладиган барча куч ва оғирликларни қабул қилади. Каркасли бино констуксиялари вазифасига кўра бир-биридан фарқ қлиб, кўтариб турувчи ва ҳимояловчи гурухларга бўлинади.
Бу ҳолда ташқи деворлар фақат ҳимояловчи функцясини бажариб, улар ўз-ўзини кўтарувчи ёки илиб қўйилган бўлиши мумкин;
- агар ички бўйлама ёки кўндаланг деворлар ўрнига устунлар системаси ўрнаштирилиб, уларга таянган горизонтал тўсинларга қаватлараро ёпмалар жойлаштирилган бўлса, бундай бинолар ярим каркасли бино деб аталади.
Бу типдаги биноларда ички каркас билан биргаликда ташқи деворлар ҳам ора ёпма ва томдан тушадиган юкни қабул қилади.
Каркаслар ишлаш характерига кўра рамали, боғланишли (кашакли) ва рамали-боғланишли бўлади.
Рамали каркасда устун ва тўсин ўзаро бикр (яхлит) тугнли боғланиб, вертикал ва горизонтал таъсир этувчи ҳамма юкларни ўзига қабул қилувчи кўндаланг ва бўйлама рама ҳосил қилади.
Боғланишли каркасларда устун ва тўсин орасидаги тугунлар бикр бўлмаганлиги (пайвандли шарнирли бирикмалар) учун горизонтал таъсир этувчи кучларни қабул қилувчи қўшимча боғланишлар ўрнатиш талаб этилади.
Бундай боғланишлар вазифасини кўпинча диафрагмани ташкил қилувчи ҳамда горизонтал кучни бикр вертикал диафрагмага (зинахона девори, темир бетон ички парда девор, лифт шахтаси ва бошқаларга) узатувчи қаватлараро ёпмалар бажаради.
Кейинги пайтларда қурилиш амалиётида комбинация қилинган, яъни рамали боғланишли каркаслар кўпроқ учрамоқда.
Бунда бир йўналишда боғланишлар ўрнатилса, иккинчи йўналишда рамалар ўрнатилади.
Шуни айтиш керакки, йирик панелли баланд жамоат ва турар-жой бинолари қурилишида конструктив схемаси каркасли иморатлар қуриш усулини қўллаш кўпроқ фойдалидир.
Бундан ташқари, турар-жой бинорлари қурилишида заводларда тайёрланган йирик хажмий элементлар, яъни қути-блоклар кенг кўламда қўлланилмоқда.